Αυτό συμβαίνει γιατί το πρίσμα από το οποίο αντιλαμβάνεται το άτομο το εγώ του, διαστρεβλώνεται με το υποκειμενικό πρίσμα των άλλων ατόμων. Αυτή η ‘ανικανότητα’ δυσχεραίνει τις κοινωνικές του επαφές, κάνοντας τους άλλους να τον βλέπουν ως αρνητική υπόσταση, ενώ παράλληλα ο ίδιος δεν είναι σε θέση να αντιλαμβάνεται σε αντικειμενικό επίπεδο την κοινωνικότητα του.
Χαρακτηριστικά παιδικού εγωκεντρισμού ενός Ενήλικα
1. Άρνηση: Η τάση να παραβλέπουμε δεδομένα ή καταστάσεις που δεν συμβαδίζουν με τις πεποιθήσεις μας. Ακόμη και όταν αντιλαμβανόμαστε ότι η πραγματικότητα μπορεί να είναι διαφορετική από αυτή που θα θέλαμε, εξακολουθούμε να στηριζόμαστε σε άκαμπτες πεποιθήσεις και να βλέπουμε τον κόσμο μέσα από παρωπίδες.
2. Υπεργενίκευση: Η τάση να μεγενθύνουμε τις σκέψεις ή τις εμπειρίες μας, κάτω από ένα έντονο συναισθηματικά φορτισμένο γεγονός και να κρίνουμε όλη την εμπειρία ή τη ζωή μας ως καλή ή άσχημη ανάλογα με αυτή τη γενίκευση.
3. Επιλεκτική Μνήμη: Η τάση που έχει το άτομο να “ξεχνάει” ή να παραβλέπει τη συμπεριφορά του σε περιπτώσεις που έχει αδικήσει, κρίνοντας με επιείκεια τον εαυτό του και καταδικάζοντας με ευκολία τους άλλους όταν αισθανθεί αδικημένος.
4. Αίσθηση Παντοδυναμίας: Η προσπάθεια υπεροχής έναντι των άλλων και η τάση να πιστεύουμε ότι οι απόψεις μας είναι σωστές επειδή τις πιστεύουμε εμείς.
5. Έλλειψη Ενσυναίσθησης: Η δυσκολία κατανόησης της θέση ή της διαφορετικότητας του άλλου και η ευκολία να δίνουμε απλοϊκές εξηγήσεις γιατί αλλιώς θα αναγκαστούμε να αλλάξουμε τις υπάρχουσες πεποιθήσεις αξίες μας.
6. Προσωποποίηση και εκτόξευση κατηγοριών: Όταν λειτουργούμε μέσα από τον παιδικό εγωκεντρισμό συνήθως χαρακτηρίζουμε το πρόσωπο, αντί την κατάσταση ή την ενέργεια κάποιου. Αυτή η “τάση προσωποποίησης” στιγματίζει τον δέκτη και εύκολα δημιουργεί ρήξη.
7. Αναζήτηση συμμάχων: Η καλλιέργεια του παιδικού εγωκεντρικού, μας ωθεί υποσυνείδητα στην εύρεση ενός υποστηρικτικού κοινωνικού πλαισίου ανατροφοδότησης το εγώ μας. Άτομα που δεν επιλέγουν να λάβουν τέτοιου είδους ενισχυτικό ρόλο, αποτελούν απορριπτέοι παράγοντες για τους εγωκεντρικούς ανθρώπους και πολλές φορές οι δεύτεροι δημιουργούν εκδικητικές τάσεις απέναντί στους «αποστάτες» για πράγματα που δεν εξελίχθηκαν όπως ήλπιζαν.
8. Βραχύβιες σχέσεις: Το άτομο που διακατέχεται από παιδικό εγωκεντρισμό δυσκολεύεται να αναπτύξει ή να διατηρήσει μακροχρόνιες σχέσεις που βασίζονται στην ειλικρίνεια και την αλληλοκατανόηση. Οι συχνές ενδοψυχικές συγκρούσεις του «εγώ» με τα εξωτερικά ερεθίσματα πυροδοτούν μία αδιάλλακτη συμπεριφορά η οποία εκδηλώνεται είτε με εκρήξεις θυμού και επιθετικότητας, είτε με αποστροφή από την πραγματικότητα.
Εν κατακλείδι, η εγωκεντρική δυσαρμονία στους ενήλικες ενέχει αρνητικό πρόσημο, καθώς περιορίζει τη δυνατότητα για γνώση όχι μόνο του εξωτερικού αλλά και του εσωτερικού κόσμου του ατόμου, διότι καθίσταται ανήμπορο να κατανοήσει τις σκέψεις και συναισθήματά του.
Αντιμετώπιση Παιδικού Εγωκεντρισμού ενός Ενήλικα
Γνωσιακή αναδόμηση:
Η γνωσιακή αναδόμηση στηρίζεται στις αρχές της Γνωσιακής Συμπεριφορικής Θεραπειας. Παίζει καθοριστικό ρόλο στην τροποποίηση της συμπεριφοράς του ατόμου, στην μετατροπή των δυσλειτουργικών πεποιθήσεων σε λειτουργικές, στον έλεγχο και την αποδοχή των συναισθημάτων. Βοηθά το άτομο να αλλάξει τον τρόπο που βλέπει τον εαυτό του, τις πράξεις του και τους άλλους.
Νευρογλωσικός Προγραμματισμός:
Ο νευρογλωσσικός προγραμματισμός αποτελεί μία δυναμική προσέγγιση επικοινωνίας μεταξύ του μυαλού (νευρώνες) και της γλώσσας (γλωσσικές), της αλληλεπίδρασής του σώματος και της συμπεριφοράς μας (τον προγραμματισμό μας). Μας βοηθάει στο να αναγνωρίσουμε τον τρόπο σκέψης μας μέσα από τις λέξεις που χρησιμοποιούμε, να μπορούμε να επέμβουμε διορθωτικά εάν χρειάζεται, έτσι ώστε να μπορούμε να συντονιστούμε καλύτερα με τους ανθρώπους, βελτιώνοντας την επικοινωνία μας με το περιβάλλον, τη λήψη αποφάσεων, την αυτοπεποίθηση και την επίτευξη των στόχων μας.
Αυτογνωσία:
Η αυτογνωσία είναι η ικανότητα ενδοσκόπησης. Περιλαμβάνει την εμπειρία του εαυτού, κατά την οποία το άτομο έχει σαφή αντίληψη της προσωπικότητάς του, συμπεριλαμβανομένων των πλεονεκτημάτων, αδυναμιών, σκέψεων, πεποιθήσεων, κινήτρων και συναισθημάτων του. Ταυτόχρονα, η εξάσκηση στην αυτογνωσία επιτρέπει στους ανθρώπους να κατανοήσουν το πώς τους αντιλαμβάνονται οι άλλοι και πώς ερμηνεύεται η στάση τους στην διαπροσωπική τους επικοινωνία. Όσο καλλιεργείται η αυτογνωσία το άτομο είναι σε θέση να κάνει αλλαγές στον τρόπο σκέψης και στις ερμηνείες του.
1. Karniol, R. (2003). Egocentrism versus protocentrism: The status of self in social prediction. Psychological Review, 110, 564– 580.
2. Beck, A. T., Emery, G., & Greenberg, R. (1985). Anxiety disorders and phobias: A cognitive perspective. New York: Basic Books.
3. Witkowski, Tomasz (1 January 2010). “Thirty-Five Years of Research on Neuro-Linguistic Programming. NLP Research Data Base. State of the Art or Pseudoscientific Decoration?”. Polish Psychological Bulletin. 41 (2).
4. Bretherton I., & Beeghly M. (1982). Talking about internal states: The acquisition of an explicit theory of mind. Developmental Psychology, 18, 906-921.
