Κοινωνική Πολιτική και Τοπική αυτοδιοίκηση: «Ανάσα Αξιοπρέπειας, καθημερινότητα για όλους»
Κοινωνική μελέτη και επιστημονική καταγραφή αρχών, ενόψει των αυτοδιοικητικών εκλογών του 2019.
Είμαι τυφλός εκ γενετής. Παιδί μιας απλής οικογένειας χωρίς ιδιαίτερη οικονομική επιφάνεια. Προσπαθήσαμε από την παιδική μου ηλικία να ενσωματωθώ στην “κανονικότητα” της ζωής όλων των άλλων παιδιών χωρίς αναπηρία. Κατόρθωσα να τελειώσω τη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών χωρίς να ζητήσω και να λάβω ιδιαίτερα προνόμια, εργάζομαι ως δικηγόρος και συνεχίζω στα μεταπτυχιακά μου. Δραστηριοποιήθηκα στο Αναπηρικό Κίνημα, εκλέχτηκα δημοτικός σύμβουλος στο Ίλιον και υπηρέτησα ως Αντιδήμαρχος, διετέλεσα σύμβουλος διαφόρων βουλευτών πολλών κομμάτων και πρόσφατα επιστημονικός συνεργάτης του Υπουργού κ. Κουρουμπλή για θέματα κοινωνικής πολιτικής στα Υπουργεία Υγείας και Εσωτερικών και τώρα είμαι ακόμη Πρόεδρος του Οίκου Ναύτου, φορέα που μεριμνά πανελλαδικά για τις κοινωνικές ασφαλιστικές παροχές των ναυτικών και των οικογενειών τους.
Θεωρώ ότι τα προσωπικά μου βιώματα, η πολυετής ενασχόληση και πείρα μου καθώς και η ποικίλη δραστηριότητά μου γύρω από την αντιμετώπιση της προβληματικής καθημερινότητας των ατόμων με αναπηρία στην Ελλάδα (και ιδίως στην Πρωτεύουσα Αθήνα) μού έχουν προσφέρει όραμα και θησαυρό βιωματικών γνώσεων. Η παρουσία μου παράλληλα σε διεθνείς οργανώσεις ΑμεΑ και σε νεανικά δίκτυα ευπαθών κοινωνικών ομάδων, η εθελοντική υποστήριξη που παρέχω σε σωματεία εργαζομένων σε κοινωνικούς χώρους, στην Ομοσπονδία Τρίτεκνων Οικογενειών κ.α. μου δίνουν μια δυνατότητα καταγραφής συγκριτικών δεδομένων και ιδεών. Και τώρα πλέον, αποφάσισα να διαθέσω, να προσφέρω ενεργά στην κοινωνία της πόλης και της χώρας μου τις σκέψεις, προτάσεις και ιδέες μου μέσα σε ένα «πακέτο» συμπερασμάτων που μπορούν να υλοποιηθούν με στόχο τη βελτιστοποίηση της ζωής των αναπήρων και σε κάποιες περιπτώσεις γενικότερα των ευπαθών κοινωνικά ομάδων, είτε πρόκειται για την προσβασιμότητα στο αφιλόξενο περιβάλλον μας, είτε στην εκπαίδευση των ίδιων των αναπήρων -και μη- και των δασκάλων τους στην Οδική Ασφάλεια, την αυτοεξυπηρέτησή τους, την επαγγελματική τους αποκατάσταση και –κυρίως- στην αγωνιστική διεκδίκηση των αυτονόητων δικαιωμάτων τους.
Κάνουμε αρχή από το Ίλιον, την πόλη μου, αλλά και από την Αθήνα που κινούμαι, επικοινωνώ και παράγω ατέλειωτες ώρες καθημερινά και ελπίζω η πρωτοβουλία να επεκταθεί. Τις σκέψεις μου περιλαμβάνω σε μια ολοκληρωμένη πρόταση, κάτι σαν επιστημονική καταγραφή αρχών που την τιτλοφορώ : «ΑΝΑΣΑ ΑΞΙΟΠΡΕΠΕΙΑΣ – ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ». Διότι για πολλούς ανάμεσά μας, η καθημερινότητα ταυτίζεται με τον Γολγοθά, χωρίς υπαιτιότητα τους. Η πρόταση ( και καταγραφή των ιδεών) ευελπιστώ ότι θα διευρυνθεί και θα επεκταθεί με τη συμμετοχή όλων των ενδιαφερομένων να συμμετάσχουν ενεργά στην Πρωτοβουλία Ανεξάρτητων Πολιτών για Κοινή Σκέψη, Προβληματισμό και Ολοκληρωμένο Σχεδιασμό για τις πόλεις μας. Ξεκινώ να δω το « Ίλιον – Με Άλλα Μάτια» και σας καλώ να το κάνετε και εσείς για τη δική σας πόλη. Και φυσικά μια μελέτη που έκανα με αφορμή την Αθήνα μας και σας παρουσιάζω, πολύ πιο εύκολα μπορεί να προσαρμοστεί και να εφαρμοστεί σε όλες τις πιο μικρές σε δυναμική πόλεις της Ελλάδας.
Ας μην ξεχνάμε, ότι ο πολιτισμός μιας κοινωνίας, αντικατοπτρίζεται στη συμπεριφορά της στις ευπαθείς κοινωνικές ομάδες.
ΑΝΑΣΑ ΑΞΙΟΠΡΕΠΕΙΑΣ – ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ
Πληθυσμός Αναφοράς – Ποιους αφορά :
Στην Αθήνα ζουν και δραστηριοποιούνται περίπου 5.000.000 πολίτες. Με βάση τους εθνικούς δείκτες υπολογίζεται ότι περίπου το 15% του πληθυσμού ανήκει στην κατηγορία που βιώνουν ή αντιμετωπίζουν προβλήματα προσβασιμότητας ή συμμετοχής στην κοινωνική, αθλητική, πολιτιστική και οικονομική ζωή της πόλης (ΑμεΑ και εμποδιζόμενα άτομα).
Η κατάσταση σήμερα :
Χωρίς να απαξιώνονται οι προσπάθειες που έχουν γίνει μέχρι σήμερα, δυστυχώς αυτές , χαρακτηρίζονται ως αποσπασματικές και «φιλανθρωπικού» τύπου πρωτοβουλίες που αναπτύσσονται μέσα από τις δομές κοινωνικής προστασίας του Δήμου, ή μέσα από συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα με σύντομη ημερομηνία λήξης. Με αίσθημα ευθύνης λοιπόν απαιτείται σχέδιο διαχείρισης των έως τώρα κοινωνικών παροχών και υπηρεσιών και ανάπτυξης αυτών, ώστε οι συμπολίτες μας που ανήκουν στις ευπαθείς κοινωνικές ομάδες και απολαμβάνουν τις ανωτέρω στοιχειώδεις κοινωνικές παροχές, να μη βιώσουν κανένα κενό στη λήψη αυτών.
Πανελλαδικά όμως είναι διαπιστωμένο ότι οι δράσεις κοινωνικής πολιτικής των ΟΤΑ απαιτούν εξέλιξη και έμπνευση, σε μια ανανέωση που πολλοί ευαγγελίζονται αλλά παράλληλα την αναζητούν σε πισωγυρίσματα και σε αναχρονιστικού τύπου προσεγγίσεις και συμπράξεις, με αποτέλεσμα το ταξίδι σε θολά νερά να μην οδηγεί στην Ιθάκη κάλυψης των σύγχρονων, περίπλοκων και πολύπλοκων κοινωνικών αναγκών.
Η κατάσταση στην πόλη της Αθήνας, τόσο στο επίπεδο των υποδομών όσο και στο επίπεδο των υπηρεσιών είναι, σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, απογοητευτική. Λαμβάνοντας δε υπόψη τις επενδύσεις στον τομέα του τουρισμού στην Αθήνα και τις δυνατότητες του ειδικού θεματικού τουρισμού, θα ανέμενε κανείς την ανάπτυξη ενός ειδικού σχεδίου ή την προσπάθεια δημιουργίας ειδικού «Brand name» για την Αθήνα με πυρήνα την προσβασιμότητα.
Προτείνεται η ανάπτυξη ενός συνοπτικού σχεδίου δράσης με πολύ συγκεκριμένες παρεμβάσεις που σχετίζονται με τους εξής άξονες :
Ενδεικτικά:
– Πλήρης πρόσβαση σε όλα τα διαδικτυακά και μη τεκμήρια του Δήμου (ανασχεδιασμός ιστοσελίδων, λειτουργία Φωνητικής Πύλης Δήμου Αθηναίων, ψηφιοποίηση όλου του πληροφοριακού υλικού, ανάπτυξη πρωτοκόλλων – προτύπων συναλλαγής/εξυπηρέτησης των υπηρεσιών με τα άτομα με αναπηρίες κλπ.), με βάση τη διεθνή αρχή του σχεδιασμού για όλους «Design For All» και τα διεθνή καθορισμένα πρότυπα τεχνολογικής προσβασιμότητας των διαδικτυακών τόπων.
– Σχεδιασμός «διαδρομών» πλήρους προσβασιμότητας στις δομές και τις υπηρεσίες του Δήμου. Στη δαιδαλώδη πρωτεύουσα και στις πολύ δύσκολες συνθήκες σήμερα, ένα πρώτο βήμα εξασφάλισης πρόσβασης των εμποδιζόμενων ανθρώπων σε κοινωνικά, πολιτιστικά και τουριστικά σημεία ενδιαφέροντος θα μπορούσε να είναι η δημιουργία, τήρηση και προστασία θεματικών χαρτών διαδρομών πρόσβασης σε κάθε σημείο, σχεδιασμένων εξατομικευμένα ανάλογα με την κατηγορία της δυσκολίας / αναπηρίας κάθε πολίτη και με την περιοχή κατοικίας του. Μια προτεινόεμνη φιλική διαδρομή λοιπόν για κάθε σημείο, θα αποδειχθεί σίγουρα πιο ανακουφιστική για τον πολίτη που τη χρειάζεται, αν αμφίδρομα παραμείνει προστατευμένη και από τις αρμόδιες υπηρεσίες από κάθε είδους εξωγενείς παρεμβάσεις και εμπόδια.
– Ανάπτυξη πολιτιστικού, αθλητικού, κοινωνικού προϊόντος για τα άτομα με αναπηρίες και τα μέλη των οικογενειών τους και παράλληλα παροχή πρόσβασης σε πολιτιστικό και αθλητικό προϊόν για τα ΑμεΑ και τους συνοδούς / φροντιστές αυτών π.χ. voucher μέσω ΕΣΠΑ.
Β. Σχεδιασμός για όλους
Ενδεικτικά:
-Δημιουργία αλυσίδας «διαδρομών» πλήρους προσβασιμότητας , συνδυασμός με «γεγονότα» ή σημεία ενδιαφέροντος, για εμπορικούς, τουριστικούς και πολιτιστικούς λόγους.
-Ανάπτυξη του ειδικού θεματικού τουρισμού και σύμφωνο συνεργασίας/συναντίληψης με τους φορείς εκπροσώπησης του τουρισμού.
Σήμερα υπάρχει έντονο διεθνές ενδιαφέρον από επισκέπτες / τουρίστες με αναπηρία και τις οικογένειες / συνοδούς αυτών, αλλά δεν υπάρχει καμιά οργανωμένη πληροφόρηση και υποδοχή αυτών στην Αθήνα και ανάπτυξη του προσβάσιμου τουρισμού. Εναλλακτικά επίσης προτείνουμε τουριστικά προϊόντα όπως γαστρονομικές διαδρομές, διαγωνισμούς «Blind Taste» κλπ. Στην Αθήνα με στόχο την τόνωση των Αθηναϊκών επιχειρήσεων.
Ενδεικτικά:
– Ίδρυση και λειτουργία Cluster ή Θερμοκοιτίδας υποστήριξης νέων επιστημόνων – επιχειρηματιών
– Δημιουργία μητρώου μεντόρων από μέλη των ειδικών ομάδων / ομάδες αυτοβοήθειας
– Ειδική δράση διευκόλυνσης της επιχειρηματικότητας υφιστάμενων Ελεύθερων Επαγγελματιών. Ενδεικτικά πληροφοριακός εξοπλισμός (πχ αναγνώστες οθόνης για τυφλούς, βιντεοκλήση για διερμηνεία σε κωφούς κλπ.). Κινητοποίηση και Χορηγών όπου χρειάζεται, σε συνδυασμό με εξειδικευμένες προσκλήσεις του ΕΣΠΑ, που θα υποστηρίξουν τα βήματα ΑμεA στο ελεύθερο επάγγελμα.
Δ. Οριζόντιες Δράσεις
– Γραμμή Επικοινωνίας / Τηλεφωνική Γραμμή για τα προβλήματα προσβασιμότητας ή/και κοινωνικής ενσωμάτωσης
– Ενδυνάμωση της συμμετοχής ΑΜΕΑ στην κοινωνική και πολιτική ζωή. Δράσεις ενεργοποίησης για συμμετοχή στα κοινά (Αυτοδιοίκηση, Συνδικαλισμός, Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση κλπ), με στόχο την ενίσχυση της συμμετοχής σε όλα τα κέντρα διαβούλευσης και λήψης των αποφάσεων. Δε θα πρέπει να μας διαφεύγει το Μότο ζωής και αξιοπρέπειας των ΑμεΑ «Τίποτα Για Εμάς, Χωρίς Εμάς».
– Δημιουργία ΚΔΑΠμεΑ και αξιοποίηση προσβάσιμων χώρων (π.χ. ειδικά σχολεία) και το απόγευμα, με βάση και τις ανάγκες που θα προκύψουν από τον έλεγχο των μη εξυπηρετούμενων αιτήσεων μέσω ΕΕΤΑΑ και των επιδοτούμενων μέσω Πρόνοιας και ασφαλιστικών φορέων ΑμεΑ.
– Συνύπαρξη της κοινωνικότητας της Τέχνης με τον Πολιτισμό, με την υποστήριξη, χρηματοδότηση και προβολή τόσο των καλλιτεχνών με αναπηρία, όσο και των δημιουργών που δεν ανήκουν σε κάποια ευπαθή κοινωνικά ομάδα αλλά προσεγγίζουν μέσω της τέχνης τους με σεβασμό οποιοδήποτε κοινωνικό θέμα. Τέτοιου είδους κοιτίδες κοινωνικού πολιτισμού, έχουν ήδη αρχίσει να αναπτύσσονται εθελοντικά σε διάφορες γωνιές της χώρας και είναι υποχρέωση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης να τις αναγνωρίσει, να τις αγκαλιάσει και να τις βοηθήσει να προβληθούν και να εξελιχθούν.
-Προσβασιμότητα του ενημερωτικού υλικού του Δήμου (τα φυλλάδια για κοινωνικές / πολιτιστικές / αθλητικές υπηρεσίες σε Braille ή ηχογραφημένα, τα σποτάκια του Δήμου στη Νοηματική και με υπότιτλους) κλπ.
Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να επισημανθεί, ότι διεκδικώντας ένα ελεύθερο από εμπόδια πεζοδρόμιο, δεν αναφερόμαστε μόνο στους συνανθρώπους μας με αναπηρία που θα διευκολυνθούν έτσι κινούμενοι με το λευκό τους μπαστούνι ή με το αναπηρικό τους αμαξίδιο. Την ανεμπόδιστη κυκλοφορία την έχουμε ανάγκη όλοι μας. Το ελεύθερο πεζοδρόμιο σώζει από ατυχήματα τους ηλικιωμένους που έχουν εκ των πραγμάτων πιο αργή βάδιση, τις μητέρες με βρεφικά καροτσάκια, τους συμπολίτες μας που βγάζουν βόλτα τα κατοικίδια τους κ.α.
-Αξιολόγηση νέων έργων και υπαρχόντων υποδομών (π.χ. οδηγοί όδευσης τυφλών, πεζοδρόμια, ράμπες), από τους ίδιους τους χρήστες του έργου με αναπηρία (μόνιμους κατοίκους ΑμεΑ κλπ.). Έτσι σε κάθε υπάρχουσα υποδομή θα υπάρχει μια τεκμηριωμένη καταγραφή των αναγκών για βελτίωση, αλλά πλέον και σε κάθε έργο πριν αυτό εξοφληθεί από δημόσιο χρήμα, θα υπάρχει η πιστοποίηση της χρησιμότητας του από τους ίδιους τους χρήστες του έργου / λήπτες της υπηρεσίας, ειδάλλως δε θα παραλαμβάνεται έως ότου διορθωθούν οι υποδεικνυόμενες ατέλειες.
Επιπλέον για τη διασύνδεση υπηρεσιών και την κοινωνική ένταξη:
-Δημοτικά Ιατρεία: ανάγκη για ηλεκτρονική καταγραφή και ειδοποίηση και για πρόγραμμα επανελέγχου και παρακολούθησης των παραπεφθέντων περιστατικών ή των περιστατικών που είχαμε ανησυχητικό εύρημα υγείας στην πρώτη εξέταση. Η συνεργασία με τους τοπικούς ιατρικούς συλλόγους, τις τοπικές δομές υγείας και η διασύνδεση με άλλους τοπικούς κοινωνικής φορείς (για ψυχοκοινωνική υποστήριξη κλπ.), θα δημιουργήσει ένα κοινωνικό δίχτυ ποιοτικών και δωρεάν παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας με μεσοπρόθεσμο στόχο την πρόληψη και την αποσυμφόρηση των νοσοκομείων και των λοιπών δομών θεραπείας.
– Διασύνδεση των φοιτητών με αναπηρία στις περιοχές που υπάρχουν ΑΕΙ και ΤΕΙ, καθώς και των επαγγελματιών με αναπηρία, με νέους απόφοιτους σχετικών επαγγελμάτων, ώστε να τους βοηθήσουν με την προβολή της δουλειάς τους στα social media, για συμβουλευτική και περαιτέρω επαγγελματικό τους προσανατολισμό, συμβουλευτική και ενδυνάμωση της οικογένειας να πιστέψει και να ενθαρρύνει τις ικανότητες και να ενισχύσει τις δυνατότητες του μέλους της με αναπηρία κλπ. Καιρός είναι να βγουν μπροστά με κάθε τρόπο, επιχειρηματικά, οι ευρηματικοί συνάνθρωποι μας από ευπαθείς κοινωνικές ομάδες. Ως τώρα τους προσεγγίζαμε για συμβουλευτική στους Δήμους και στους κατά τόπους ΟΑΕΔ και τους κατευθύναμε σε υπαλληλικές μόνο θέσεις εργασίας, δεν αρκεί όμως μόνο αυτό, ούτε μας ζητούν μόνο αυτό.
Για τα ανωτέρω αρκεί καλή διάθεση και ένα μνημόνιο συνεργασίας των τοπικών φορέων, ώστε να αξιοποιούμε στην πηγή τους νέους με και χωρίς αναπηρία και να υπάρχει ποιοτική ανταλλαγή υπηρεσιών αμφίδρομα.
– Κάθε ΟΤΑ θα πρέπει να δείξει τη φροντίδα του και στα στελέχη των κοινωνικών του υπηρεσιών, που δέχονται καθημερινά εδώ και χρόνια τρομακτική ψυχολογική πίεση και διαχειρίζονται διαρκώς αυξανόμενο όγκο προβλημάτων λόγω και της βαθιάς οικονομικής κρίσης. Σε αυτές τις περιπτώσεις ενδείκνυνται οι διεπιστημονικές ομάδες και η εξωτερική επιστημονική τους εποπτεία όπου οι υπάλληλοι των κοινωνικών υπηρεσιών δηλώνουν ότι τη χρειάζονται, με στόχο την ψυχολογική τους τόνωση, την ενίσχυση της επαγγελματικής τους ταυτότητας και διαύγειας και την αποφόρτιση τους.
Η αναδιανομή τους σε τμήματα και διευθύνσεις με βάση τις εξατομικευμένες ικανότητες τους, θα αυξήσει παράλληλα την παραγωγικότητα τους και θα βελτιώσει την ψυχολογία τους στο χώρο εργασίας τους.
– Προβολή μέσω των ιστοσελίδων των δήμων, τοπικών ΜΜΕ, δημοτικών ΜΜΕ κλπ. Των καλών πρακτικών και των θετικών παραδειγμάτων κοινωνικής επιτυχίας και κοινωνικής ένταξης και ενσωμάτωσης, με στόχο να παροτρύνουμε όλους να δουν τη ζωή με άλλα μάτια!
– Δημιουργία τοπικού συντονιστικού οργάνου για κοινωνικά θέματα: Ορισμός υπευθύνου σε κάθε σύλλογο ΑμεΑ για ανοιχτή γραμμή με τον ΟΤΑ για αξιολόγηση και καλύτερη καταγραφή και τεκμηρίωση του αιτήματος, αλλά και ορθότερη υπόδειξη της λύσης του όποιου θέματος σε τοπικό επίπεδο.
-Τακτικές συσκέψεις με όλους τους συλλογικούς φορείς, παρουσία στο χώρο τους κλπ.
– Οργάνωση υπηρεσίας Εθελοντισμού με ηλεκτρονικό μητρώο και βάση δεδομένων προσφοράς ζήτησης, από όπου δεν αποκλείεται κανείς π.χ. τυφλός δικηγόρος μπορεί να δηλώσει εθελοντής νομικός σύμβουλος.
– Πρόσφυγες με Αναπηρία: Δυστυχώς, οι αόρατοι των αοράτων. Απαιτείται ειδική μέριμνα και ειδική μελέτη για την καταγραφή, φροντίδα και ενσωμάτωση τους, με εξατομικευμένες δράσεις και προγράμματα τα οποία επιδοτούνται όμως αφειδώς, οπότε δεν υπάρχει δικαιολογία για να συνεχίσουμε να τους αγνοούμε.
