Από την 1η Ιανουαρίου 2019, το σύνολο των επιδομάτων, τα οποία στόχο έχουν να στηρίξουν άτομα που ζουν στα όρια της φτώχειας αλλά και να ενισχύσουν τη μέση ελληνική οικογένεια, που έχει παιδιά ή κάποιο άτομο με αναπηρία στα μέλη της, μένει στο ενοίκιο ή έχει στεγαστικό δάνειο πρώτης κατοικίας, θα περάσουν στον έλεγχο του ΟΠΕΚΑ.

Το τελευταίο στάδιο είναι η διαχείριση όλων των προνοιακών αναπηρικών επιδομάτων –μέχρι σήμερα καταβάλλονται από τους δήμους–, που πλέον περνάει στον ΟΠΕΚΑ. Πρόκειται για κομβική μεταρρύθμιση, καθώς περίπου 160.000 άτομα με αναπηρία σε όλη τη χώρα θα λαμβάνουν τα επιδόματα που δικαιούνται με ενιαίους όρους.

Τα επιδόματα θα καταβάλλονται σε σταθερή ημερομηνία, αρχικά ανά 2μηνο και πιθανότατα μέχρι τον Μάρτιο, ανά μήνα.

Πρόκειται για μια μνημονιακή υποχρέωση, καθώς η κρίση ανέδειξε ένα υπολειμματικό πλέγμα προνοιακών πολιτικών, υποχρηματοδοτούμενο σε σχέση με το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης (11% του συνόλου των κοινωνικών δαπανών), κατακερματισμένο (με περισσότερα από 200 χαμηλού ύψους και εστίασης επιδόματα), δημογραφικά μεροληπτικό (π.χ. εστίαζε κατά κύριο λόγο στην προστασία των ηλικιωμένων), με μεγάλα κενά στην κάλυψη των αναγκών, κι ένα από τα λιγότερο αποτελεσματικά στην Ε.Ε.

Οι δήθεν τυφλοί και οι ανάπηροι πρωταθλητές μπιλιάρδου στα καφενεία ανά την Ελλάδα ήταν μόνο η κορυφή του παγόβουνου, με τους ελέγχους που διεξήχθησαν κατά την περίοδο της μνημονιακής εποπτείας και, υπό την πίεση περιορισμού των δαπανών, να δείχνουν πως περισσότερα από μισό δισεκατομμύριο ευρώ έχανε κάθε χρόνο το ελληνικό Δημόσιο από τις συντάξεις και τα επιδόματα-μαϊμού.

Βέβαια, εν μέσω της κρίσης κι ενώ οι περικοπές κοινωνικών δαπανών ήταν καθολικές στο πλαίσιο των δημοσιονομικών δεσμεύσεων, τα μέτρα για τη στήριξη των πλέον ευάλωτων κοινωνικών ομάδων αποδείχθηκαν αποσπασματικά και εκ των πραγμάτων δεν κατάφεραν να αντισταθμίσουν τις τεράστιες απώλειες που προκλήθηκαν από τα μέτρα λιτότητας. Στην πράξη, επιδιώχθηκε η μεταφορά πόρων από τους λιγότερο ευάλωτους στους απόλυτα φτωχούς.

Με τη δημιουργία του ΟΠΕΚΑ, και υπό το άγρυπνο βλέμμα των πιστωτών, επιδιώκεται ο έλεγχος και η διαφάνεια στη διαχείριση των κονδυλίων που αντιστοιχούν στην κοινωνική πρόνοια και αλληλεγγύη, με παροχές που φθάνουν περίπου σε 2 εκατ. νοικοκυριά και οικογένειες (χωρίς να υπολογίζονται οι αλληλεπικαλύψεις, που τυχόν υπάρχουν, ανάμεσα στα διάφορα προνοιακά προγράμματα).

Οπως χαρακτηριστικά σημειώνει η αναπληρώτρια υπουργός Κοινωνικής Αλληλεγγύης Θεανώ Φωτίου μιλώντας στην «Κ», από ένα προνοιακό σύστημα διαλυμένο, διαβλητό, βαθιά γραφειοκρατικό και πελατειακό δημιουργείται πρώτη φορά ένα ψηφιακό κοινωνικό κράτος. «Πρώτη φορά συνδέσαμε έξι βάσεις δεδομένων, από το Τaxis και τον ΕΦΚΑ μέχρι τα δημοτολόγια των δήμων, υπό την ομπρέλα του ΟΠΕΚΑ. Πλέον, όλα τα επιδόματα δίνονται ψηφιακά, χωρίς να χρειάζεται η μεσολάβηση του υπουργού, του βουλευτή, του δημάρχου. Αρκούν ο ΑΜΚΑ, το ΑΦΜ και μία ηλεκτρονική αίτηση ώστε να πιστωθεί ο λογαριασμός του πολίτη με τις παροχές που του αναλογούν», δηλώνει χαρακτηριστικά η αρμόδια αναπληρώτρια υπουργός.

Να σημειωθεί ότι ο προϋπολογισμός του ΟΠΕΚΑ για το 2019 αγγίζει τα 3,2 δισ. ευρώ. Οπως χαρακτηριστικά επισημαίνει στην «Κ» ο διοικητής του οργανισμού Στέλιος Πλιάκης, από τον Ιανουάριο ο ΟΠΕΚΑ θα διαχειρίζεται τα προνοιακά αναπηρικά προγράμματα, ύψους 720 εκατ. ευρώ, που απευθύνονται σε 160.000 ΑμεΑ, το νέο επίδομα παιδιού, με περίπου 900.000 δικαιούχους οικογένειες (προϋπολογισμού 961 εκατ. ευρώ), το Κοινωνικό Εισόδημα Αλληλεγγύης – ΚΕΑ με δικαιούχους 320.000 νοικοκυριά και προϋπολογισμό 850 εκατ. ευρώ, το νέο επίδομα στέγασης προϋπολογισμού 400 εκατ. ευρώ (περίπου 300.000 δικαιούχοι) αλλά και το επίδομα σε ανασφάλιστους υπερήλικες (34.000 / προϋπολογισμός 145 εκατ. ευρώ) και τις παροχές του λογαριασμού Αγροτικής Εστίας (150.000 αγροτικές οικογένειες – 13 εκατ. ευρώ).

Φεύγουν από την εποπτεία των δήμων τα αναπηρικά επιδόματα

Από την 1-1-2019 περνάει στον ΟΠΕΚΑ η χορήγηση όλων των αναπηρικών και διατροφικών επιδομάτων που μέχρι σήμερα χορηγούνται από τους ΟΤΑ. Πρόκειται για μια κομβική μεταρρύθμιση, καθώς περίπου 160.000 άτομα με αναπηρία σε όλη τη χώρα θα λαμβάνουν πλέον τα επιδόματα που δικαιούνται με διαφάνεια και αδιάβλητες διαδικασίες, με ενιαίους όρους. Οπως ξεκαθαρίζει ο διοικητής του Οργανισμού, Στέλιος Πλιάκης, για τη χορήγηση των προνοιακών παροχών από τον ΟΠΕΚΑ ακολουθείται το ισχύον κανονιστικό πλαίσιο και τα ποσά που καταβάλλονται παραμένουν τα ίδια. Να σημειωθεί ότι σήμερα από 160.000 δικαιούχους, περισσότεροι από τους μισούς έχουν γνωματεύσεις εφ’ όρου ζωής. Αυτοί θα ενταχθούν αυτομάτως στις καταστάσεις καταβολής των προνοιακών επιδομάτων από τον ΟΠΕΚΑ.

Το ίδιο θα ισχύσει και για τους υπόλοιπους που έχουν σε ισχύ γνωμάτευση από ΚΕΠΑ (Κέντρο Πιστοποίησης Αναπηρίας).

Ο κ. Πλιάκης διευκρινίζει ότι αιτήσεις που υποβάλλονται έως 31-12-2018 εξετάζονται από τις αρμόδιες υπηρεσίες των δήμων και από τις αρμόδιες για την απονομή διατροφικού επιδόματος διευθύνσεις των περιφερειών της χώρας. Προσοχή όμως. Εκκρεμείς αιτήσεις κατά τις 31-12-2018 θα διεκπεραιώνονται από τις αρμόδιες υπηρεσίες των δήμων και τις διευθύνσεις των περιφερειών με καταληκτική ημερομηνία τις 28-2-2019. Συνεπώς θα ενταχθούν στις επόμενες πληρωμές που θα υλοποιηθούν από τον ΟΠΕΚΑ. Οι αρμόδιες υπηρεσίες χορήγησης των προνοιακών αναπηρικών παροχών των δήμων υποχρεούνται μέχρι το τέλος του χρόνου να ειδοποιήσουν εγγράφως τους δικαιούχους που μέχρι 31-3-2019 λήγει η ισχύ της γνωμάτευσης της υγειονομικής επιτροπής, για επανυποβολή του αιτήματος χορήγησης των παροχών από τον ΟΠΕΚΑ. Αυτό στη συνέχεια θα γίνεται από τον ΟΠΕΚΑ.

Η διαδικασία υποβολής όλων των νέων αιτήσεων καθώς και των αιτήσεων για επανάκριση από τα ΚΕΠΑ, θα γίνεται ηλεκτρονικά όπως και στο πιλοτικό πρόγραμμα που «τρέχει» ήδη σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Πάτρα (το επόμενο διάστημα αναμένεται να επεκταθεί σε Ηράκλειο Κρήτης και σε κάποια μεγάλη πόλη της Θεσσαλίας).

Βέβαια, το σχέδιο για ηλεκτρονικό αποτύπωμα του συνόλου των αναπηρικών προνοιακών επιδομάτων θα ολοκληρωθεί όταν το πιλοτικό πρόγραμμα επεκταθεί στο σύνολο της χώρας. Μέχρι τότε, στις περιφερειακές ενότητες όπου δεν υπάρχει ενεργό πιλοτικό, θα παραλείπεται η συμπλήρωση του ηλεκτρονικού εισηγητικού φακέλου και ο αιτών μετά την υποβολή της ηλεκτρονικής αίτησης θα παραπέμπεται στην επιτροπή των ΚΕΠΑ προκειμένου να καταθέσει εισηγητικό φάκελο και ιατρικά πιστοποιητικά. Σύμφωνα με την κ. Φωτίου, ικανοποιείται ένα πάγιο αίτημα του αναπηρικού κινήματος που έβλεπε επί χρόνια οι διεκδικήσεις του να στοιβάζονται στα συρτάρια των υπουργείων. «Στόχος μας είναι να μπει τέλος στην ταλαιπωρία και οι πολίτες να αποκτήσουν την αξιοπρέπεια που δικαιούνται», σημειώνει.

Στο πλαίσιο του πιλοτικού προγράμματος, που σύμφωνα με τις μεταμνημονιακές δεσμεύσεις της κυβέρνησης θα πρέπει να αξιολογηθεί εντός του 2019 προκειμένου να επεκταθεί σε όλη τη χώρα, μέσα σε 8 μήνες και ύστερα από σημαντική καθυστέρηση, έχουν υποβληθεί πάνω από 6.000 αιτήσεις, έχει πληρωθεί το 75% των αιτήσεων για προνοιακά διατροφικά επιδόματα (κυρίως γιατί δεν απαιτείται γνωμάτευση ΚΕΠΑ) κι έχει πληρωθεί πάνω από το 60% των οριστικών γνωματεύσεων από τα ΚΕΠΑ.