Συνάντησα την Νάντια, μητέρα ενός παιδιού με σύνδρομο Ασπεργκερ. Τελικά τη συνέντευξη την έκανε ο 15χρονος Δημήτρης.
Μπήκε στην κουζίνα, κάθισε στην καρέκλα, με την τσάντα του σχολείου στους ώμους. Έβγαλε από μέσα ένα κουτί πορτοκαλάδα και το ήπιε μονορούφι με το καλαμάκι. «Εμένα θα μου άρεσε να είμαι δημοσιογράφος των ειδήσεων» είπε. «Έχεις γράψει τις ερωτήσεις για τη συνέντευξη;», «Έχεις επαγγελματικό δημοσιογραφικό ντοσιε;», «Γιατί επέλεξες την μητέρα μου;», «Μπορώ να κρατάω το μαγνητοφωνάκι;», «Πότε είναι η γιορτή του παιδιού να μου πάρεις κι εμένα συνέντευξη;».
Δίπλα μου καθόταν η μαμά του. Γελούσαν τα μάτια της, με κάθε απορία του μικρού. Θα τη ρωτούσα πώς είναι να μεγαλώνεις ένα παιδί με σύνδρομο Ασπεργκερ, για τις ιδιαιτερότητες, τις ευχάριστες και τις δυσάρεστες στιγμές. Τελικά η συνέντευξη που της πήρε ο Δημήτρης ήταν καλύτερη.
Έγραψε με μυτερό μολύβι και ολοστρόγυλα γράμματα τις ερωτήσεις στη μοναδική σελίδα στο -χαοτικό- μπλοκάκι μου, που θα μπορούσε να πάρει βραβείο καλλιγραφίας. Έπειτα πατήσαμε το rec στο μαγνητοφωνάκι.
Ερώτηση παγίδα. Με ψαρεύεις, για το δώρο που θα μου κάνεις φέτος ε; Μου αρέσουν τα δώρα που δείχνουν ότι κάποιος αφιέρωσε χρόνο για να τα φτιάξει. Μια ζωγραφιά, ένα μπουκέτο λουλούδια ή μια κατασκευή από πηλό. Το προτιμώ, για παράδειγμα, από ένα ζευγάρι σκουλαρίκια. Σε ένα συρτάρι έχω τα δώρα που μου κάνετε κάθε φορά εσύ και η Άννα. Και είναι όλα υπέροχα.
Σκέφτεσαι ότι η μητέρα σου -δηλαδή η γιαγιά μου – μπορεί να πεθάνει σε λίγο καιρό επειδή στις 13 Μαρτίου έγινε 85 χρονών;
Ναι το σκέφτομαι καμιά φορά. Το σκέφτομαι κάθε φορά που λέμε γεια και κλείνουμε το τηλέφωνο και κάθε φορά που φεύγουμε από το χωριό και αποχωριζόμαστε. Φαντάζεσαι, λέω, να είναι αυτή η τελευταία φορά που τη βλέπω; Η μαμά είναι μαμά όσο μεγάλη και να είναι. Και το παιδί είναι πάντα παιδί ακόμα κι όταν γίνει γονιός. Τώρα που η γιαγιά έγινε 85, από τη μία στεναχωριέμαι όταν σκέφτομαι ότι μπορεί να μην είναι μαζί μας σε λίγο καιρό αλλά από την άλλη χαίρομαι γιατί ακόμα είναι καλά, φτιάχνει πίτες και ποτίζει μόνη της τον κήπο, έχει τα παιδιά της που την αγαπάνε και τα φοβερά εγγόνια της που τα λατρεύει. Δηλαδή σκέφτομαι θετικά.
Ποιος είναι ο χειρότερος βαθμός που έχεις πάρει στο Λύκειο;
Δε θυμάμαι. Νομίζω, κάτω από τη βάση, στη Φυσική. Στο Γυμνάσιο, είχαμε έναν Φυσικό που στον άριστο μαθητή, έβαζε 16. Αν μπορούσε θα μας άφηνε όλους στην ίδια τάξη.
Ναι αλλά εγώ δε σε ρώτησα για το Γυμνάσιο. Για το Λύκειο σε ρώτησα.
Για το Λύκειο σου λέω και εγώ. Απλώς τότε δεν υπήρχε Λύκειο. Υπήρχαν έξι τάξεις Γυμνασίου.
Ποια είναι η αγαπημένη σου τέχνη από τις εφτά, αν βάλουμε μέσα και το σινεμά;
Δύσκολη ερώτηση. Ανώτερη όλων και αρχή όλων, θεωρώ τη μουσική.
Είσαι καλή μητέρα;
Δεν ξέρω. Νομίζω πως ναι. Προσπαθώ αρκετά τουλάχιστον. Εσύ τί πιστεύεις; Εσύ θα πρέπει να απαντήσεις σ’ αυτή την ερώτηση.
Πιστεύω πως ή είσαι η καλύτερη μητέρα του κόσμου, ή είσαι μία από τις μερικές εκατοντάδες για να μην πω δεκάδες καλές μητέρες του κόσμου. Τί είπες όταν γεννήθηκα;
«Εσύ είσαι ο κούκλος που κλωτσούσε τόσο;»
Τί είπε ο μπαμπάς όταν γεννήθηκα;
Είπε ότι είναι πολύ ευτυχισμένος. Και ότι απέκτησε σύμμαχο στο σπίτι.
Όχι βέβαια. Γιατί να ντραπώ; Είμαι περήφανη που έχω δύο καλά και πολύ έξυπνα παιδιά. Θα ντρεπόμουν αν μου έλεγαν ότι ο Δημήτρης έκανε μια άσχημη χειρονομία σε έναν συμμαθητή του ή στον καθηγητή. Δεν είναι ντροπή το Άσπεργκερ. Ξέρεις πολύ καλά, ότι δεν το διάλεξες.
Σου αρέσει να πηγαίνεις σε πάρτι με παιδιά που έχουν Ασπεργκερ ή με παιδιά που δεν έχουν;
Πιο πολύ με παιδιά που έχουν Ασπεργκερ. Και θα σου πω γιατί. Γιατί σε κάνουν μέρος της παρέας. Θυμάσαι στο πάρτι σου το κυνήγι του χαμένου θησαυρού; Είχα περάσει τέλεια. Θυμάσαι στο πάρτι της φίλης σου της Μαρίνας που είχαμε χορέψει μέχρι τα μεσάνυχτα; Στα πάρτι των φίλων της αδερφής σου ας πούμε, τα παιδιά διώχνουν τις μαμάδες. Φεύγουμε ή κλεινόμαστε στην κουζίνα και βαριέμαι πολύ.
Γιατί δεν θέλεις να πάρουμε σκύλο ή ένα κουνέλι; Λες ότι πρέπει να αγαπάμε τα ζώα.
Επειδή ακριβώς τα αγαπάω. Αν είχαμε μια αυλή, να είσαι σίγουρος ότι θα είχαμε και έναν και δύο σκύλους. Μέσα στο διαμέρισμα όμως, πιστεύω ότι τα ζώα όσο και να τα αγαπάς, ταλαιπωρούνται. Δεν μπορούμε να τους επιβάλλουμε τον δικό μας τρόπο ζωής. Δεν θέλουν να περπατάνε σε χαλιά, θέλουν χώμα, θέλουν να τρέξουν. Αν σου έπαιρνα ένα κουνέλι είμαι σίγουρη ότι σε δύο μέρες εσύ ο ίδιος θα μου ζητούσες να πάμε στο δάσος και να το απελευθερώσουμε γιατί θα καταλάβαινες οτι είναι δυστυχισμένο.
Τότε γιατί δεν το κάνεις;
Δεν δέχομαι ερωτήσεις που δεν είναι γραμμένες στο μπλοκάκι! (γελάει)
Έχεις πάρει ποτέ λεφτά από την τράπεζα για να τα χαρίσεις σε κάποιον πολύ φτωχό;
Μακάρι να μπορούσα να το κάνω. Τα λεφτά της τράπεζας όμως, δεν ανήκουν στους υπαλλήλους που δουλεύουν εκεί. Και σκέψου το άλλο: Μπορεί να ανήκουν σε κάποια οικογένεια. Δεν έχω το δικαίωμα να τα δώσω όπου θέλω. Θα ήταν κλοπή.
Ποιοι είναι οι εχθροί σου;
Αυτοί που επαναπαύονται, που δε νοιάζονται που αφήνουν τα νερά να λιμνάζουν.
Ποια είναι η καλύτερή σου φίλη; Η Μαίρη ή η κυρία Ελπίδα; Μπορείς να πεις μόνο ένα όνομα.
Αυτό που κάνεις είναι άδικο. Κάποια από τις δύο θα το διαβάσει και θα στεναχωρηθεί. Είναι και οι δύο φίλες μου, τις αγαπώ για διαφορετικούς λόγους.
Αν σου έλεγαν διάλεξε μόνο μία και δεν θα ξαναδείς την άλλη, ποια θα διάλεγες;
Με την Ελπίδα γνωριζόμαστε από πολύ μικρές, έχουμε περάσει πολλά μαζί, έχουμε ζήσει παράλληλες ζωές. Πήγαμε σχολείο μαζί, γεννήσαμε μαζί. Με την Μαίρη έχω πιο πολλά κοινά ενδιαφέροντα. Γνωριστήκαμε μεγάλες αλλά την αγαπώ εξίσου. Αν διάλεγα την Ελπίδα, αυτό που θα συζητούσα μαζί της είναι πόσο μου λείπει η Μαίρη.
Γιατί είχες στεναχωρηθεί και είχες κλάψει το Πάσχα που βλέπαμε «Στην υγειά μας» και η Γλυκερία τραγουδούσε το τραγούδι που έλεγε «Υπάρχουν άνθρωποι»;
Δεν είχα στεναχωρηθεί, είχα συγκινηθεί. Με φορτίζει αυτό το τραγούδι, όποτε το ακούω, το πιο πιθανό είναι ότι θα μου φύγει κανένα δάκρυ. Έχεις ακούσει ποτέ τους στίχους; «Υπάρχουν άνθρωποι που ζουν μονάχοι όπως του πελάγου οι βράχοι». Σκέφτομαι τους ανθρώπους που είναι μόνοι και δύσκολα τους καταλαβαίνουν οι άλλοι.
Γιατί μία μητέρα παίρνει τα κλειδιά από τις πόρτες όλων των δωματίων;
Γιατί δεν υπάρχει κανένας λόγος να κλειδώνουμε. Ζούμε σε ένα σπίτι που ο ένας σέβεται τις ιδιωτικές στιγμές του άλλου. Από τη στιγμή που ο καθένας χτυπάει την πόρτα για να μπει στο δωμάτιο του άλλου δεν υπάρχει λόγος να κλειδώνει κανείς.
Αν χαθείς μια μέρα στο δρόμο, ποιον θα πάρεις πρώτο τηλέφωνο για να ζητήσεις βοήθεια;
Θα πάρω σίγουρα τον μπαμπά. Εχει πολύ καλό προσανατολισμό. Θα ανοίξω και τον χάρτη μου στο κινητό.
Τί θέλεις να γίνω όταν μεγαλώσω;
Αυτό που θα αποφασίσεις εσύ. Είτε είναι ζωγράφος, είτε δημοσιογράφος. Αν είσαι εσύ χαρούμενος και αγαπάς αυτό που κάνεις τότε είμαι κι εγώ.
Τί θέλεις να γίνει η Άννα όταν μεγαλώσει;
Το ίδιο ισχύει και για την Άννα.
Είμαι κάθετη σ’ αυτό: όχι. Το iphone, που τόσο πολύ σου αρέσει, είναι μια πανάκριβη συσκευή που προορίζεται για δεκάδες άλλες χρήσεις. Δεν απευθύνεται σε μαθητές οι οποίοι λόγω της έντονης δραστηριότητας και των πολλών μετακινήσεων μπορεί να το σπάσουν ή να το χάσουν, ή να τους το κλέψουν. Απευθύνεται σε ενήλικες και μάλιστα σε αυτούς που έχουν δουλέψει τόσο ώστε να μπορούν να το αγοράσουν.
Τί εύχεσαι για την γιορτή της Μητέρας, στις μαμάδες που έχουν παιδιά με Ασπεργκερ;
Εύχομαι να είναι δυνατές και να έχουν υπομονή. Να μην το βάζουν κάτω και να μην απογοητεύονται. Για να επιβιώσεις στην ζούγκλα πρέπει να γίνεις τίγρης. Εύχομαι να καταλάβουν πόσο ιδιαίτερο είναι το παιδί τους και να το βοηθήσουν να ανακαλύψει τον εαυτό του. Τότε θα νιώσουν πραγματικά τυχερές.
