Παιδιά με προβλήματα όρασης: πώς θα ενισχύσετε τις υπόλοιπες αισθήσεις τους;
Γράφει ο ψυχολόγος Μάριος Παππάς
Έχετε σκεφτεί ποτέ πώς μπορεί να αισθάνεται κάποιο άτομο που έχει προβλήματα όρασης και πώς μπορεί να αντιλαμβάνεται τον κόσμο; Σίγουρα κάτι μπορεί να του λείπει αλλά σίγουρα έχει τις ίδιες ανάγκες και δικαιώματα με τους υπολοίπους. Πόσο μάλλον όταν μιλάμε για παιδιά με προβλήματα όρασης.
Η οπτική αναπηρία
Η οπτική αναπηρία μπορεί να είναι εκ γενετής ή επίκτητη, εκφυλιστική ή μη και δημιουργεί ιδιαίτερες συνθήκες στη ζωή του ατόμου.
Η όραση είναι ίσως η πιο σημαντική αίσθηση. Υπάρχει μεγάλη συσχέτιση ανάμεσα στην όραση και στην ικανότητα μας να πιάνουμε και να κατανοούμε τον κόσμο. Η απώλεια της όρασης ορίζεται σε πολλές περιπτώσεις ως η απουσία οράματος με τον οφθαλμό να αποτελεί ουσιαστικά εκείνο το όργανο που συνδέει το άτομο με τον περίγυρο του, κάτι που ενισχύει και τον κοινωνικό ρόλο του ματιού. Έτσι η τύφλωση ακόμα και αν έχει βιολογικά αίτια ή μη, σαφώς έχει κοινωνικές συνέπειες στη ζωή του ατόμου. Ψυχολογικά αυτό που πρέπει να αναφερθεί είναι ότι η απώλεια όρασης δεν περιορίζει τις διανοητικές διαδικασίες οι οποίες μπορούν και παραμένουν αναλλοίωτες και επομένως ο στόχος ο ψυχολογικός είναι να αποτραπούν ψυχολογικές και κοινωνικές δυσκολίες.
Τα άτομα με προβλήματα όρασης μπορεί να αντιμετωπίζουν μια σειρά προβλημάτων με κυριότερα τα εξής:
- Προβλήματα στον προσανατολισμό και την κινητικότητα
- Προβλήματα στις κοινωνικές τους επαφές
- Προβλήματα στην επικοινωνία τους με άλλους ανθρώπους
- Προβλήματα ψυχολογικά που σχετίζονται κυρίως με αίσθημα κατωτερότητας και χαμηλού αυτοσεβασμού,θλίψη, μοναξιά, μελαγχολία και άγχος που συνδέονται δευτερογενώς με κοινωνικούς παράγοντες.
Όλα αυτά τα τα ζητήματα καλούνται να επιλύσουν η εκπαίδευση στην κινητικότητα και στον προσανατολισμό σε συνδυασμό με τις δεξιότητες καθημερινής διαβίωσης από ειδικά καταρτισμένους εκπαιδευτές και οι θεραπείες που στοχεύουν στις ψυχολογικές και συναισθηματικές δυσκολίες.
Διακρίνονται 2 τύποι ανθρώπων με προβλήματα όρασης. Εκείνοι που προσπαθούν να μειώσουν το χάσμα με τους βλέποντες και να έρθουν πιο κοντά τους και εκείνοι που με κάθε ευκαιρία δίνουν έμφαση στην διαφορετικότητά τους και αποζητούν την αναγνώρισή της μοναδικότητάς τους.
Τα παιδιά με προβλήματα όρασης
Στην περίπτωση που μιλάμε για παιδιά με προβλήματα όρασης, εκεί θα πρέπει να δοθεί έμφαση στις υπόλοιπες αισθήσεις καθώς αυτές είναι τα όπλα του παιδιού στο να κατανοήσει τον κόσμο και επομένως αυτές θα πρέπει να ενθαρρύνονται από την νηπιακή ακόμη ηλικία ώστε να αναπτυχθούν σωστά και στον μέγιστο δυνατό βαθμό.
Πάμε να δούμε κάποιες δραστηριότητες που μπορεί να ενισχύσουν αυτές τις αισθήσεις.
Η ακοή μπορεί να ενισχυθεί με τη χρήση ηχητικών παιχνιδιών, το παιχνίδι με μουσικά όργανα,τα τραγούδια. Καλό είναι αυτά τα παιχνίδια να έχουν μια μεγάλη ποικιλία ήχων και το παιδί να μπορεί να έρθει σε επαφή και να αγγίξει τα αντικείμενα από τα οποία πηγάζουν οι ήχοι, ώστε να μην μάθει να τους απορρίπτει.
Η αφή μπορεί να ενισχυθεί με την παρουσία παιχνιδιών και αντικειμένων σε όλους τους χώρους του σπιτιού. Αυτά τα αντικείμενα μπορεί να είναι διαφορετικών μεγεθών και υφών ώστε να παιδιά να αντιλαμβάνονται τα μεγέθη και τις υφές. Τέτοια αντικείμενα μπορεί να είναι ξύλινα κουτάλια, μαρκαδόροι, κηροπήγια, πλαστικά πιατάκια, αλουμινόχαρτο, κουτιά από συσκευασίες προϊόντων και ό,τι άλλο μπορεί να υπάρχει σε ένα σπίτι και κρίνεται ως ασφαλές.
Η γεύση θα λέγαμε πως ενισχύεται χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια καθώς τα πιο πολλά παιδιά έχουν την τάση να εξερευνούν τον κόσμο γύρω τους με τη χρήση του στόματος, το οποίο και αποτελεί και το πιο ευαίσθητο σημείο του σώματος τους.
Η όσφρηση μπορεί να ενισχυθεί με τη χρήση κρέμας χεριών και αρωματικών ελαίων τα οποία έχουν επίσης και χαλαρωτικές ιδιότητες.
Η εκπαίδευση των παιδιών με προβλήματα όρασης
Η εκπαίδευση των ατόμων με προβλήματα όρασης γίνεται αφενός με τη μέθοδο γραφής Braille ενώ τα τελευταία χρόνια κερδίζει διαρκώς έδαφος η χρήση ειδικά διαμορφωμένων λογισμικών τόσο στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές όσο και στα κινητά τηλέφωνα κάτι που καθιστά την εκπαίδευση αυτών των ατόμων πιο εύκολη από τα προηγούμενα χρόνια.
Κλείνοντας θα ήθελα να επισημάνω πως όλα τα άτομα με αναπηρία και επομένως και εκείνα με προβλήματα όρασης,έχουν δικαιώματα. Δικαίωμα να κυκλοφορούν στους δρόμους,να κοινωνικοποιηθούν, να μορφωθούν, να εργαστούν και φυσικά να διασκεδάσουν. Μπορεί κάποια στιγμή είτε εμείς οι ίδιοι είτε κάποιος δικός μας άνθρωπος να βρεθεί στην ίδια θέση,γι’ αυτό ο καθένας από την μεριά του μπορεί να συνεισφέρει ώστε η ζωή τους να γίνει πιο εύκολη.
