«Οι πεποιθήσεις μου για τους ηλικιωμένους  άρχισαν να κλονίζονται όταν μία κυρία που διένυε την όγδοη δεκαετία της ζωής της μπήκε στο γραφείο μου ζητώντας την στήριξη και τη συμβουλή μου. Αν και ήταν χήρα για αρκετά  χρόνια, η θλίψη της δεν οφειλόταν στην απώλεια του συζύγου της αλλά στο γεγονός πως ήταν ερωτευμένη με έναν παντρεμένο.

Έπειτα από άφθονο τσάι και πολλά χαρτομάντηλα, η διήγηση της ιστορίας της με έκανε να συνειδητοποιήσω πως ακόμα και οι άνθρωποι άνω των ογδόντα μπορούν να ερωτευτούν νιώθοντας “πεταλούδες στο στομάχι” όπως οι έφηβοι.

Το πόστο του ιερέα με έφερε σε επαφή με ανθρώπους που είχαν τη διπλάσια ή και την τριπλάσια ηλικία από μένα και που προέρχονταν  από διαφορετικό φυλετικό και πολιτιστικό υπόβαθρο.

Όταν συνειδητοποίησα, όμως, πως ανεξάρτητα από την ηλικία ή τις πεποιθήσεις μας όλοι οι άνθρωποι νιώθουμε χαρά ή φόβο, έχουμε προσδοκίες ή απογοητευόμαστε, αποφάσισα να  ερευνήσω τον εσωτερικό κόσμο των ηλικιωμένων: “Ποιοι είναι”  και “τι έχουν μάθει στη ζωή”. Πήρα συνέντευξη από πολλούς ανθρώπους άνω των 90 ετών, χρησιμοποιώντας ένα μαγνητόφωνο και την υπόσχεση να διαφυλάξω την ανωνυμία τους.

“Ποιο είναι αυτό για το οποίο μετανιώνετε περισσότερο;”
Ξεκίνησα τις συνεντεύξεις μου ρωτώντας τους  για ποιο πράγμα έχουν μετανιώσει πιο πολύ.  Υπέθετα πως σε αυτή την ηλικία, και έχοντας δει συνολικά και πολύπλευρα τη ζωή τους, οι απαντήσεις τους θα είχαν πραγματική αξία. Οι περισσότεροι συνέδεαν τις απογοητεύσεις με την οικογένεια. Επιθυμούσαν καλύτερες σχέσεις με τα παιδιά τους ή καλύτερες σχέσεις  μεταξύ των παιδιών τους. Μία από τους ερωτηθέντες έχει δύο παιδιά που δεν έχουν δει ή μιλήσει ο ένας στον άλλο για πάνω από δύο δεκαετίες. Κατέληξε  ότι αυτό, ανάμεσα σε όλα τα λάθη και τις λύπες που θα μπορούσε να φέρει στο νου της, ήταν το μόνο πράγμα που την κρατούσε ξύπνια τις νύχτες.

“Ποια είναι η πιο ευτυχισμένη στιγμή της ζωής σας;”
Συνέχισα με την ερώτηση για τις πιο ευτυχισμένες στιγμές της ζωής τους. Κάθε ένας από αυτούς τους 90χρονους, που όλοι είναι χήροι, αναφέρθηκε στην περίοδο που οι σύζυγοι τους ήταν ακόμα ζωντανοί και τα παιδιά τους ήταν μικρά και ζούσαν στο σπίτι. Ως πολυάσχολη νεαρή μητέρα και επαγγελματίας που φαντασιώνεται συχνά τις απολαύσεις της συνταξιοδότησης, απάντησα γρήγορα: “Ναι, αλλά δεν ήταν αυτή η πιο αγχωτική περίοδος της ζωής σας;” Ναι, φυσικά, όλοι συμφωνούσαν. Αλλά δεν υπήρχε καμία αμφιβολία ότι εκείνες οι μέρες ήταν και οι πιο ευτυχισμένες.

“Ήταν ο/η σύζυγος σας η αγάπη της ζωής σας;”
Μία από τις ερωτήσεις που ήθελα πολύ να κάνω, ήταν εάν ο/η σύζυγός τους ήταν και ο έρωτας της ζωής τους. Αποδείχθηκε πως αυτό ίσχυε σε κάποιες περιπτώσεις αλλά όχι σε όλες. Όποια κι αν ήταν η απάντηση, όμως, όλοι τόνισαν πως από τη στιγμή που έκαναν παιδιά, η προτεραιότητά τους ήταν να κρατήσουν το γάμο και τη σχέση ζωντανή και λειτουργική! Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει πως δεν έπαψαν να ενδιαφέρονται για το σεξ ή τον ρομαντισμό – κάποιες φορές, μάλιστα, εκπλήρωσαν τις συγκεκριμένες ανάγκες τους εκτός γάμου.

 “Πως νιώθετε με την εξωτερική σας εμφάνιση;”
Οι σκέψεις των συνεντευξιαζόμενών μου για την εξωτερική ομορφιά και τη γήρανση ήταν επίσης ποικίλες. Εκείνοι που αγωνιούσαν στα νιάτα τους  για την καλή και αθλητική τους εμφάνισή, ένιωσαν  πολύ περισσότερη θλίψη μεγαλώνοντας. Αντίθετα, εκείνοι που έδιναν αξία σε άλλα  χαρίσματα εξοικειώθηκαν πιο εύκολα με τα γηρατειά.

“Ήθελα να αγαπούσα περισσότερο”
Όλοι αυτοί οι άνθρωποι με τους οποίους ήρθα σε επαφή,  ανέφεραν πως κοιτάζοντας αναδρομικά τη ζωή τους,  οι χαρές και οι λύπες τους δεν σχετίζονταν με την επαγγελματική τους σταδιοδρομία αλλά με τους γονείς, τα παιδιά, τους συζύγους και τους φίλους τους. Με απλά λόγια, όταν ρωτούσα “Θα θέλατε να έχετε πετύχει  περισσότερα;” μου απαντούσαν: “Όχι, ήθελα να είχα αγαπήσει περισσότερο”.»