Γιατί μερικοί άνθρωποι είναι από τη φύση τους λιγότερο ευγνώμονες ή ικανοποιούνται λιγότερο από κάποιους άλλους; Η απάντηση έγκειται στις ρίζες της αχαριστίας και στον τρόπο με τον οποίο μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ικανότητα ενός ατόμου να αναζητά και να χαίρεται τα καλά πράγματα που συμβαίνουν στη ζωή του.
Όλοι έχουμε ακούσει τις σοφές λαϊκές φράσεις, όπως του χαρίζανε γάιδαρο και τον κοίταζε στα δόντια ή μην δαγκώνεις το χέρι που σε ταΐζει. Ομοίως, όλοι προβληματιζόμαστε αναλογίζοντας τα καλά πράγματα που συμβαίνουν στη ζωή μας και αναζητώντας τη θετική πλευρά τους. Για κάποιους από εμάς, αυτό είναι δύσκολο να γίνει εξαιτίας της αδυναμίας μας να έχουμε επίγνωση οποιασδήποτε καλοσύνης λαμβάνουμε, καθώς βασανιζόμαστε από αυτές που αποκαλώ «τρεις αιτίες της αχαριστίας:» Ο φθόνος, η πεποίθηση ανωτερότητας και η προσδοκία.
1. Φθόνος
Οι άνθρωποι που υποφέρουν από φθόνο περνούν τη ζωή τους με οδυνηρό τρόπο παθαίνοντας εμμονή με τα προνόμια που απολαμβάνουν οι άλλοι. Η έντονη επιθυμία τους να βιώσουν τα ίδια προνόμια, τούς προκαλεί έντονη δυσαρέσκεια, που συχνά οδηγεί σε θυμό και δυστυχία.
Η ζήλεια μπορεί να εμποδίσει τη χαρά και την ικανοποίηση σε όλους τους τομείς της ζωής μας. Συγκρίνοντας αυτά που έχουμε εμείς με αυτά που έχουν οι άλλοι, μειώνουμε την ικανότητά μας να εκτιμούμε τα καλά πράγματα στη ζωή μας.
2. Πεποίθηση ανωτερότητας
Οι άνθρωποι που πιστεύουν αδικαιολόγητα ότι αξίζουν ορισμένα προνόμια, οφέλη ή παροχές, τείνουν να βιώνουν τη ζωή μέσα από μια σειρά απαιτήσεων και αγωνίζονται να εξισορροπήσουν το δούναι με το λαβείν. Εκτιμούν τις σχέσεις με βάση το τι μπορούν να τους δώσουν οι άλλοι και είναι δυσαρεστημένοι όταν δεν παίρνουν αυτό που θεωρούν ότι αξίζουν.
Για παράδειγμα κάποιοι έφηβοι που ζητούν να αποζημιωθούν ή να ανταμειφθούν για καθήκοντα που πρέπει να κάνουν, φοιτητές που αισθάνονται ότι αξίζουν να πάρουν «άριστα» επειδή πληρώνουν για την εκπαίδευσή τους αλλά δεν έχουν δουλέψει αρκετά για το βαθμό τους, και τα περιστασιακά θύματα που χρησιμοποιούν τη δυστυχία τους ως δικαιολογία για να λάβουν πρόσθετα οφέλη ή για να ευνοηθούν. Η πεποίθηση ανωτερότητας συχνά οδηγεί σε απογοήτευση και δυσαρέσκεια.
3. Προσδοκία
Ορισμένες προσδοκίες είναι φυσιολογικές. Για παράδειγμα, ο προϊστάμενός μου περιμένει να παρουσιάζομαι στη δουλειά κάθε μέρα και εγώ περιμένω μία πληρωμή στο τέλος κάθε μήνα ως αντάλλαγμα. Αν δεν πάω στη δουλειά, αναμένω ότι δεν θα πληρωθώ. Δυστυχώς, η αχαριστία είναι το αποτέλεσμα αδικαιολόγητων ή ακατάλληλων προσδοκιών, όπως η προσδοκία να διαβάζουν οι άλλοι το μυαλό μας, περιμένοντας οι άλλοι να εγκαταλείψουν τα πάντα για να ικανοποιήσουν τις ανάγκες μας πριν από τις δικές τους και περιμένοντας τους άλλους να μας δίνουν συνεχώς όταν εμείς δεν προσφέρουμε τίποτα ως αντάλλαγμα.
Όταν προσδοκίες όπως αυτές δεν εκπληρώνονται, η δυσαρέσκεια και ο θυμός βγαίνουν στην επιφάνεια και παρεμποδίζουν την ικανότητά μας να απολαμβάνουμε και να μην θεωρούμε δεδομένα τα καλά πράγματα που συμβαίνουν στη ζωή μας.
Ο φθόνος, η πεποίθηση ανωτερότητας και η υπερβολική προσδοκία είναι επικίνδυνες συμπεριφορές και συνήθως οδηγούν σε ανθυγιεινά επίπεδα θυμού, δυσαρέσκειας, απογοήτευσης, δυστυχίας και κατάθλιψης. Συναισθήματα όπως αυτά καθιστούν εξαιρετικά δύσκολη την αντιμετώπιση των καταστάσεων όταν τα πράγματα δεν πηγαίνουν όπως θα θέλαμε και μας κάνουν να συμπεριφερόμαστε αναποτελεσματικά όταν προσπαθούμε να κινηθούμε προς την αλλαγή, την υπερπήδηση των αποτυχιών ή την κάλυψη των αναγκών των άλλων.
Απόδοση: Τζατζαδάκη Ματρώνη, Φιλόλογος-Γλωσσολόγος, Φοιτήτρια Ψυχολογίας
