Έχετε σκεφτεί ποτέ τι είναι αυτό που έχουμε περισσότερο ανάγκη από τους γύρω μας όταν μας κατακλύζουν συναισθήματα δυσφορίας, θυμού ή απογοήτευσης;
Εκείνο που χρειαζόμαστε τις στιγμές αυτές δεν είναι άλλο παρά έναν άνθρωπο που μπορεί να μας ακούσει δείχνοντας ενσυναίσθηση. Αλήθεια, όμως, τι είναι η ενσυναίσθηση;
Η ενσυναίσθηση είναι η ικανότητά μας να αισθανόμαστε τα συναισθήματα των άλλων ανθρώπων σαν να είναι δικά μας και μέσω αυτής μπορούμε να κατανοήσουμε τη συμπεριφορά τους. Η ικανότητα αυτή κρίνεται απαραίτητη στη σύναψη και τη διατήρηση υγιών διαπροσωπικών σχέσεων.
Η ικανότητα της ενσυναίσθησης είναι μια έμφυτη τάση στον άνθρωπο, αλλά πολλές φορές για να μπορέσουμε να την εκφράσουμε απαιτείται εκπαίδευση κι εξάσκηση. Για να δούμε λοιπόν κάποιες βασικές τεχνικές που θα μας βοηθήσουν να την καλλιεργήσουμε.
Καταρχάς, είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι βασική προϋπόθεση της ενσυναίσθησης είναι η ενεργητική ακρόαση. Ακούω ενεργητικά σημαίνει ότι ακούω αυτό που μου λέει ο άλλος δίνοντας προσοχή τόσο σε αυτό που λέει, όσο και στις σωματικές του εκφράσεις χωρίς να κρίνω και χωρίς να εκφράζω τη δική μου άποψη. Ακούω τον άλλο, με μοναδικό σκοπό να τον καταλάβω και να αισθανθώ αυτό που αισθάνεται. Απαραίτητο λοιπόν είναι το να μην είμαι προκατειλημμένος/η, αλλά να ακούω με ανοιχτό μυαλό αυτό που θέλει να μου πει.
Ενεργητική ακρόαση ουσιαστικά σημαίνει ότι δείχνω με ενεργητικό τρόπο στο άλλο πρόσωπο ότι το ακούω. Η βλεμματική επαφή εδώ παίζει πολύ σημαντικό ρόλο. Πέρα από αυτή όμως, η ενεργητική ακρόαση εκφράζεται με διάφορους τρόπους: με νεύματα, με λεκτική ενθάρρυνση, με ερωτήσεις (ανοιχτού τύπου, αυτές δηλαδή που δεν απαντιούνται μονολεκτικά αλλά και μέσω της παράφρασης των λεγόμενων του ατόμου.
Παράδειγμα:
-Είμαι πολύ αγχωμένη για την αυριανή μου παρουσίαση.
-Χμμ… τι είναι αυτό που σε αγχώνει περισσότερο;(ανοιχτή ερώτηση)
-Ο κόσμος μάλλον. Ότι όλοι θα με κοιτούν κι αν κάνω λάθος…
-Αν κάνεις λάθος…;(ενθάρρυνση)
-Καταστροφή!
-Σου φαίνεται καταστροφικό το να κάνεις λάθος. (παράφραση)
-Ναι και δεν ξέρω πώς να το διαχειριστώ.
-Τι σκέφτεσαι; (ανοιχτή ερώτηση)
-Μάλλον θα με βοηθούσε αν πηγαίναμε λίγο νωρίτερα να εξοικειωθώ με το χώρο.
-Εντάξει, καλή ιδέα! Ακούγεται πράγματι βοηθητικό.
Μια εξίσου σημαντική δεξιότητα που συνδέεται με την ενσυναίσθηση είναι η λεγόμενη αντανάκλαση συναισθήματος. Η δεξιότητα αυτή θεωρείται ιδιαίτερα βοηθητική κι αποτελεί ένα είδος «καθρεφτίσματος» του συναισθήματος του άλλου ατόμου.
Παράδειγμα:
-Σήμερα στη δουλειά με νευρίασε πολύ η συμπεριφορά του Σ. Συνεχώς έκρινε αρνητικά καθετί που έκανα.
-Φαίνεσαι πολύ θυμωμένη μιλώντας μου για τη συμπεριφορά του Σ. (αντανάκλαση συναισθήματος)
-Ναι. Δεν μπορείς να φανταστείς τι άκουσα. Σκέφτομαι σοβαρά να ψάξω για άλλη δουλειά.
-Ο Σ. ήταν πολύ επικριτικός μαζί σου κι αυτό σε θύμωσε τόσο ώστε να αρχίσεις να σκέφτεσαι για αναζήτηση νέας δουλειάς. (παράφραση)
Όπως βλέπετε στο παράδειγμα αυτό, όσο δείχνουμε στο άλλο άτομο ότι το ακούμε, εκείνο ενθαρρύνεται να συνεχίσει να μιλάει καθώς αισθάνεται ότι είμαστε παρόντες κι υποστηρικτικοί. Η αντανάκλαση συναισθήματος είναι μια δεξιότητα που βοηθάει το άλλο άτομο όχι μόνο να αισθανθεί ότι γίνεται κατανοητό, αλλά κι ότι αποδεχόμαστε το συναίσθημά του.
Αυτό είναι ιδιαίτερα δύσκολο, όταν το άλλο άτομο αναφέρεται σε δικές μας συμπεριφορές, καθώς εμείς για να δείξουμε ενσυναίσθηση θα πρέπει να μην εμπλακούμε συναισθηματικά δημιουργώντας αντίλογο, αλλά να δοκιμάσουμε να το κατανοήσουμε.
Παραδείγματα:
-Κάθε φορά που σου ζητάω να βγάλεις βόλτα τον σκύλο εσύ με αγνοείς!
-Φαίνεται να σε θυμώνει που δε βγάζω βόλτα το σκύλο, γιατί αισθάνεσαι ότι σε αγνοώ. (παράφραση & αντανάκλαση συναισθήματος)
-Ναι! Γιατί κάθε φορά αφήνεις σε εμένα αυτή τη δουλειά κι έχω κουραστεί.
-Έχεις δίκιο, συνήθως εσύ ασχολείσαι με το σκύλο. Όμως κι εγώ συνήθως εκείνη την ώρα που μου το ζητάς, δεν μπορώ γιατί ασχολούμαι με τις υποχρεώσεις του γραφείου. Θα μπορούσα ίσως να το κάνω κάποια άλλη ώρα που θα μου είναι πιο εύκολο;
-Ναι, τουλάχιστον, μπορείς να τον βγάζεις το βράδυ.
-Ωραία, ας το μοιράσουμε έτσι.
——————————————————————————————————-
-Η χθεσινή σου συμπεριφορά ήταν απαράδεκτη! Με άφησες να περιμένω χωρίς να με ενημερώσεις για την αργοπορία σου!
-Είσαι θυμωμένη μαζί μου γιατί άργησα χωρίς να σε ενημερώσω.(αντανάκλαση συναισθήματος)Καταλαβαίνω πως μπορεί να αισθάνθηκες, αλλά το κινητό μου είχε κλείσει από μπαταρία και δεν είχα τρόπο να επικοινωνήσω μαζί σου. Λυπάμαι που περίμενες.
Εδώ, είναι σημαντικό να τονιστεί ότι οι ερωτήσεις με «γιατί» δε βοηθούν στην επίδειξη της ενσυναίσθησης, αλλά στοχοποιούν το άλλο άτομο και το κάνουν να αισθάνεται την ανάγκη να απολογηθεί. Αντί για αυτό, προτιμήστε ερωτήσεις με «πώς» ή «τι», οι οποίες βοηθούν να κατανοήσουμε το άλλο άτομο αντί να του ζητάμε εξηγήσεις για το συναίσθημα ή τη συμπεριφορά του.
Παραδείγματα:
-Σήμερα ο Γ. με στεναχώρησε πολύ με την στάση του.
-Γιατί στεναχωρήθηκες;
[Εναλλακτική ερώτηση: Πώς σου φάνηκε αυτό που είπε;/ Τι σε έκανε να σκεφτείς;]——————————————————————————————————-
-Θύμωσα πολύ μαζί του και μετά του μίλησα άσχημα.
-Γιατί του μίλησες άσχημα;
[Εναλλακτική Ερώτηση: Τι σε θύμωσε;]
