Κυβέρνηση της Ελλάδος, η Επιτροπή του ΟΗΕ για τα δικαιώματα των Αναπήρων, ανησυχεί για τις ελλείψεις στη νομοθεσία και σας λέει τι πρέπει να κάνετε.
Βαγγέλης Αυγουλάς
Μεγάλος ο τίτλος του άρθρου μου, μεγάλη η χαρά μου που ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών «έσκυψε» επάνω από τα τρομερά και φοβερά μας , χρονίζοντα προβλήματα, μεγάλη η ανησυχία μου για το εάν η κυβέρνησή μας θα στέρξει με ευήκοον ους να «συμμορφωθεί προς τας υποδείξεις», μεγάλες και οι ελπίδες μου ότι οι καινούργιοι άνθρωποι που πήραν στα χέρια τους τις ευθύνες θα αποδειχθούν άξιοι της εντολής του λαού μας. Το ελπίζω. Το πιστεύω κι όλας; Έτσι κι έτσι.
Υπήρξαν κι άλλοι, πριν από τους σημερινούς, που δεν έκαναν τίποτα. Ή σχεδόν τίποτα. Δεν ήθελαν; Προφανώς ήθελαν. Δεν μπόρεσαν; Ποιος τους εμπόδισε; Και αν τη διαβάσει –πού είμαι σίγουρος ότι θα τη διαβάσει- ο κύριος Μητσοτάκης, θα προσπαθήσει. Και γι αυτό είμαι σίγουρος. Εμείς, οι χιλιάδες, οι δεκάδες χιλιάδες, οι εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι με αναπηρία σε όλους τους χώρους, σε όλα τα πόστα, σε όλες τις ειδικότητες, θα είμαστε κοντά του. Δίπλα του. Όχι απέναντί του. Αρκεί να το θελήσει.
Διαβάζοντας προσεκτικά τις πυκνογραμμένες σελίδες των Τελικών Παρατηρήσεων και Συστάσεων της Επιτροπής του ΟΗΕ προς την Ελληνική Κυβέρνηση, με έπιασε –αρχικά- μια μελαγχολία που στη συνέχεια μεταβλήθηκε σε δυσφορία και κατέληξε να γίνει οργή.
Αρχικά διάβασα τη διαπίστωση ότι «Η Επιτροπή σημειώνει με ικανοποίηση την αυξημένη προσοχή που προσέδωσε το συμβαλλόμενο Κράτος στην εφαρμογή της Σύμβασης κατά το πρόσφατο παρελθόν, τις προσπάθειές του να υλοποιήσει τα πρότυπα της Σύμβασης μέσω αξιοσημείωτων νομοθετικών μεταρρυθμίσεων, θεσπίζοντας ένα νέο νομοθετικό πλαίσιο και μηχανισμούς εν μέσω των δύσκολων συνθηκών και των σημαντικών δημοσιονομικών περιορισμών». Εκεί, ικανοποιήθηκα. Συνέχισα να διαβάζω. «Η Επιτροπή εκφράζει την ανησυχία της για την έλλειψη στη νομοθεσία του συμβαλλόμενου Κράτους μιας εναρμονισμένης προσέγγισης για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία». Τέλος πάντων. Αυτές είναι και οι δικές μας διαπιστώσεις και τις έχουμε πολλές φορές καταθέσει και υποβάλει ως προβληματισμούς που χρειάζονταν ενέργειες. Και σ αυτά, συμφωνούσε άλλωστε και η Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ), το τριτοβάθμιο κοινωνικό και συνδικαλιστικό όργανο του αναπηρικού κινήματος .
Αλλά λίγο πιο κάτω : «Η Επιτροπή συνιστά στο συμβαλλόμενο Κράτος (Ελλάδα), σε στενή διαβούλευση και με την ενεργό εμπλοκή των οργανώσεων των ατόμων με αναπηρία, να εναρμονίσει το νομικό/ διοικητικό πλαίσιο για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία ……σε όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης και σε όλη την επικράτεια, σύμφωνα με τη Σύμβαση, να αναπτύξει μια ολοκληρωμένη, συνεκτική και μακροπρόθεσμη εθνική στρατηγική και να εξαλείψει από τη νομοθεσία του την υποτιμητική γλώσσα που αναφέρεται στα άτομα με αναπηρία».
Έπαθα το πρώτο κοκομπλόκο. Τότε γιατί σημείωνε « με ικανοποίηση την αυξημένη προσοχή που προσέδωσε ( η Ελλάδα) στην εφαρμογή της Σύμβασης στο πρόσφατο παρελθόν»; Η Επιτροπή χρησιμοποιούσε «διπλωματική γλώσσα» για να μας πει ότι δεν κάναμε τίποτα. Και το έλεγε έτσι, «φόρα-παρτίδα» στην κυβέρνηση. Προσωπικά δεν διαφωνούσα και πολύ αλλά δεν την περίμενα αυτή την οξύτητα. Δεν κρατιόμουνα. Ήθελα να τη διαβάσω απνευστί ολόκληρη την έκθεση.
Και διαπίστωσα ότι σε 23 ή 24 «περιπτώσεις» ( που αναλύονται στην Έκθεση διαλύοντας στην κυριολεξία το καθεστώς αντιμετώπισης της Αναπηρίας που ισχύει στη χώρα μας), οι «παρατηρήσεις και συστάσεις» ξεκινούσαν με τις δυο φράσεις: 1. « Η Επιτροπή εκφράζει την ανησυχία της για τα εξής:» και 2. «Η Επιτροπή συνιστά στο συμβαλλόμενο Κράτος:».
Δεν είχε φτάσει ούτε στο πέμπτο «Η Επιτροπή συνιστά στο συμβαλλόμενο Κράτος:» όταν με κατακυρίευσε αρχικά απογοήτευση και στη συνέχεια οργή. Δηλαδή; Τι κάναμε καλά τόσα χρόνια; Κι αν κάναμε κάπου ,κάτι καλό, φανταστείτε πώς μας έβλεπαν ΠΡΙΝ το κάνουμε. Και πόσο «κακά» τα κάναμε όλα.
Για ποια θέματα/ζητήματα «εκφράζει ανησυχία» η Επιτροπή και «συνιστά» ενέργειες; Να σας πω μερικές κατηγορίες; Για την «έλλειψη ολοκληρωμένης πολιτικής και στρατηγικής για την ισότητα των φύλων», για το αν «τα παιδιά με αναπηρία απολαμβάνουν το δικαίωμά τους να ακούγονται και να λαμβάνονται υπόψη οι απόψεις τους για όλα τα θέματα που τα αφορούν», για τον αν για «παιδιά με αναπηρία υπάρχει ποιοτική έγκαιρη παρέμβαση, καθώς επίσης και άλλες υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης και εκπαίδευσης, που να είναι εξίσου διαθέσιμες σε όλες τις αστικές και αγροτικές περιοχές» , για την «απουσία εθνικής στρατηγικής για την εφαρμογή των προτύπων προσβασιμότητας που διέπουν το δομημένο περιβάλλον, τα αγαθά και τις υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένων των μεταφορών, των μέσων ενημέρωσης και των υπηρεσιών πληροφόρησης», για το αν στα δικαστήρια «οι διαδικαστικές διευκολύνσεις είναι πλήρως διασφαλισμένες σε όλα τα στάδια των αστικών, ποινικών και διοικητικών διαδικασιών, ιδιαίτερα η παροχή μετάφρασης και διερμηνείας σε άτομα με δυσκολίες ακοής και λόγου», για «τον υπερπληθυσμό και τις περιπτώσεις μη καταγεγραμμένων τραυματισμών ατόμων με αναπηρία σε ψυχιατρικές εγκαταστάσεις», για την «Ισότητα ενώπιον του νόμου», για τα «ανεπαρκή μέτρα εντοπισμού, πρόληψης και καταπολέμησης της ενδοοικογενειακής βίας και της σεξουαλικής εκμετάλλευσης ιδιαίτερα των γυναικών και των παιδιών με αναπηρία», για …..για….. για… την Εκπαίδευση, την Υγεία, το Δικαίωμα στην Εργασία και στον Αθλητισμό και την Ψυχαγωγία.
Εν ολίγοις, από τη μια εκφράζει ικανοποίηση η Επιτροπή αλλά στο συμπέρασμα μας χαρακτηρίζει τουλάχιστον Καιάδα. Βαστίλη. Νταχάου. Ποιος θα κάνει κάτι γι αυτό;
Σε μια ομιλία μου, σε μικρά παιδιά, με είχαν ρωτήσει «Κλαίνε οι τυφλοί;».
Ναι. Κλαίνε. Όπως εγώ σήμερα. Με μαύρο δάκρι. Μόνο που τα δάκρια δεν βγαίνουν από τα μάτια αλλά πηγαίνουν κατ ευθείαν στην ψυχή .
Η ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΤΟΥ ΟΗΕ ΓΙΑ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ
Τελικές παρατηρήσεις στην αρχική έκθεση της Ελλάδας
Η Επιτροπή εξέτασε την αρχική έκθεση της Ελλάδας κατά την 487η και 488η συνεδρίασή της που πραγματοποιήθηκε στις 3 και 4 Σεπτεμβρίου 2019 και υιοθέτησε τις παρούσες τελικές παρατηρήσεις κατά την 506η συνεδρίασή της, που έγινε στις 18 Σεπτεμβρίου 2019. Η Επιτροπή καλωσορίζει την αρχική έκθεση της Ελλάδας, η οποία συντάχθηκε σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες της Επιτροπής, και ευχαριστεί το συμβαλλόμενο Κράτος για τις γραπτές απαντήσεις του στον κατάλογο θεμάτων που ετοιμάστηκε από την Επιτροπή. Η Επιτροπή εκτιμά τον εποικοδομητικό διάλογο που πραγματοποιήθηκε κατά την εξέταση της έκθεσης και συγχαίρει το συμβαλλόμενο Κράτος για τη δύναμη της υψηλού επιπέδου αντιπροσωπείας του και της ειλικρινούς προσπάθειάς του να δώσει ολοκληρωμένες απαντήσεις στα περίπλοκα ερωτήματα.
Θετικές Πλευρές
Η Επιτροπή σημειώνει με ικανοποίηση την αυξημένη προσοχή που προσέδωσε το συμβαλλόμενο Κράτος στην εφαρμογή της Σύμβασης κατά το πρόσφατο παρελθόν, τις προσπάθειές του να υλοποιήσει τα πρότυπα της Σύμβασης μέσω αξιοσημείωτων νομοθετικών μεταρρυθμίσεων, θεσπίζοντας ένα νέο νομοθετικό πλαίσιο και μηχανισμούς εν μέσω των δύσκολων συνθηκών και των σημαντικών δημοσιονομικών περιορισμών. Η Επιτροπή εκτιμά τα μέτρα του συμβαλλόμενου Κράτους για να καταστήσει προσβάσιμες τις δημόσιες συγκοινωνίες στην Αθήνα και σε άλλες μεγάλες πόλεις, και για τη διατήρηση του ονομαστικού επιπέδου των επιδομάτων αναπηρίας κατά τη διάρκεια της οικονομικής και χρηματοπιστωτικής κρίσης.
Κύριες περιοχές προβληματισμού και συστάσεις
Η Επιτροπή εκφράζει την ανησυχία της για την έλλειψη στη νομοθεσία του συμβαλλόμενου Κράτους μιας εναρμονισμένης προσέγγισης για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, και ότι το υπάρχον νομοθετικό πλαίσιο, συμπεριλαμβανομένου του μηχανισμού αξιολόγησης της αναπηρίας, εξακολουθεί να περιλαμβάνει στοιχεία που συνδέονται με το ιατρικό μοντέλο της αναπηρίας και εμπεριέχει υποτιμητική γλώσσα για τα άτομα με αναπηρία. Η Επιτροπή, επίσης, ανησυχεί για την έλλειψη μιας συνεκτικής και μακροπρόθεσμης στρατηγικής για την αποτελεσματική εφαρμογή της Σύμβασης.
Η Επιτροπή συνιστά στο συμβαλλόμενο Κράτος, σε στενή διαβούλευση και με την ενεργό εμπλοκή των οργανώσεων των ατόμων με αναπηρία:
– Να εναρμονίσει το νομικό και διοικητικό πλαίσιο για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, συμπεριλαμβανομένου του μηχανισμού αξιολόγησης της αναπηρίας, με την πλήρη ένταξη του δικαιωματικού μοντέλου της αναπηρίας στους νόμους, τους κανονισμούς και τις πρακτικές του, σε όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης και σε όλη την επικράτεια, σύμφωνα με τη Σύμβαση.
– Να αναπτύξει μια ολοκληρωμένη, συνεκτική και μακροπρόθεσμη εθνική στρατηγική και σχέδιο δράσης για την εφαρμογή της Σύμβασης, με σαφή χρονοδιαγράμματα, δείκτες αναφοράς και πιστώσεις προϋπολογισμού.
– Να εξαλείψει από τη νομοθεσία του την υποτιμητική γλώσσα που αναφέρεται στα άτομα με αναπηρία.
Η Επιτροπή εκφράζει την ανησυχία της για τα εξής:
1. Την έλλειψη ενός ολοκληρωμένου νομοθετικού πλαισίου που να εγγυάται την ίση μεταχείριση και την προστασία από τις διακρίσεις, συμπεριλαμβανομένης της πρόβλεψης συγκεκριμένων μέτρων και εξατομικευμένης στήριξης, καθώς και της προστασίας από την άρνηση εύλογων προσαρμογών, ιδιαίτερα σε σημαντικούς τομείς όπως η εκπαίδευση, η κοινωνική προστασία και η παροχή αγαθών και υπηρεσιών.
2. Την έλλειψη αποτελεσματικής εφαρμογής των υφιστάμενων προτύπων για την ισότητα και τη μη-διάκριση, συμπεριλαμβανομένης της πρόβλεψης συγκεκριμένων μέτρων και εξατομικευμένης στήριξης, ιδιαίτερα στους τομείς της εκπαίδευσης των παιδιών με αναπηρία και της προστασίας των προσφύγων, των αιτούντων άσυλο και των μεταναστών με αναπηρία.
3. Την καθυστέρηση στην υιοθέτηση δευτερογενούς νομοθεσίας βάσει του νόμου 4488/2017 (Άρθρο 74), που να επεκτείνει την προστασία κατά των διακρίσεων λόγω αναπηρίας στους τομείς της εκπαίδευσης και της παροχής αγαθών και υπηρεσιών.
Η Επιτροπή συνιστά στο συμβαλλόμενο Κράτος:
1. Να λάβει νομοθετικά μέτρα για να διασφαλίσει την προστασία από τις διακρίσεις λόγω αναπηρίας, συμπεριλαμβανόμενης της πρόβλεψης συγκεκριμένων μέτρων, της εξατομικευμένης στήριξης και της προστασίας από την άρνηση εύλογων προσαρμογών σε όλες τους τομείς της ζωής, σύμφωνα με την Σύμβαση.
2. Να βελτιώσει την εφαρμογή προτύπων για συγκεκριμένα μέτρα και εξατομικευμένη στήριξη στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, ιδιαίτερα στα σχολεία και σε σχέση με τους πρόσφυγες, τους αιτούντες άσυλο και τους μετανάστες με αναπηρία.
3. Να θεσπίσει τη δευτερογενή νομοθεσία που προβλέπεται στο Άρθρο 74 του νόμου 4488/2017 ώστε να εγγυηθεί την ίση μεταχείριση και να απαγορεύσει τις διακρίσεις κατά των ατόμων με αναπηρία στους τομείς της εκπαίδευσης και της παροχής αγαθών και υπηρεσιών.
Η Επιτροπή εκφράζει την ανησυχία της για τα εξής:
– Την έλλειψη ολοκληρωμένης πολιτικής και στρατηγικής για την ισότητα των φύλων, καθώς και ειδικής νομοθεσίας που να περιλαμβάνει συγκεκριμένα μέτρα και χρονοδιαγράμματα για την καταπολέμηση των πολλαπλών και διατομεακών διακρίσεων που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες και τα κορίτσια με αναπηρία, συμπεριλαμβανομένων των Ρομά γυναικών και κοριτσιών με αναπηρία.
– Την έλλειψη πληροφόρησης σχετικά με την εφαρμογή του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Ισότητα των Φύλων 2016-2020, και τα αποτελέσματα που επιτεύχθηκαν σε σχέση με τις γυναίκες και τα κορίτσια με αναπηρία, καθώς επίσης και για τα μέτρα που λαμβάνονται για την προώθηση της συμμετοχής των γυναικών με αναπηρία σε όλες τις διαδικασίες λήψεις αποφάσεων.
Αναφορικά με το γενικό σχόλιο για τις γυναίκες και τα κορίτσια με αναπηρία, και με βάση τους υποστόχους των Στόχων για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, η Επιτροπή συνιστά στο συμβαλλόμενο Κράτος:
– Να υιοθετήσει μια αποτελεσματική πολιτική και στρατηγική που να εμπεριέχει τους απαραίτητους μηχανισμούς για να διασφαλιστεί η πλήρης προστασία των γυναικών και των κοριτσιών με αναπηρία κατά των διακρίσεων και η απόλαυση των δικαιωμάτων τους, σύμφωνα με τη Σύμβαση.
– Να ενσωματώσει τη διάσταση της αναπηρίας σε όλες τις πολιτικές και τα προγράμματα για την ισότητα των φύλων, σε όλους τους τομείς της ζωής, καθώς επίσης και να προωθήσει την αποτελεσματική συμμετοχή των γυναικών με αναπηρία σε όλες τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων.
– Να λάβει αποτελεσματικά μέτρα για την πρόληψη και καταπολέμηση της πολλαπλής και διατομεακής διάκρισης και της έμφυλης βίας κατά των γυναικών και των κοριτσιών με αναπηρία, συμπεριλαμβανόμενων των Ρομά γυναικών και κοριτσιών με αναπηρία.
Παιδιά με αναπηρία .Η Επιτροπή εκφράζει την ανησυχία της για τα εξής:
1. Τον παρατεταμένο χαρακτήρα της αποϊδρυματοποίησης των παιδιών με αναπηρία.
2. Την έλλειψη διαθέσιμων πληροφοριών σχετικά με τους προσβάσιμους μηχανισμούς και τα συγκεκριμένα μέτρα που έχουν ληφθεί ώστε να διασφαλιστεί ότι τα παιδιά με αναπηρία απολαμβάνουν το δικαίωμά τους να ακούγονται και να λαμβάνονται υπόψη οι απόψεις τους για όλα τα θέματα που τα αφορούν.
Και συνιστά στο συμβαλλόμενο Κράτος να δώσει πρωταρχική σημασία στο ύψιστο συμφέρον του παιδιού και:
– Να μεριμνήσει για την ταχεία αποϊδρυματοποίηση των παιδιών με αναπηρία και να λάβει αποτελεσματικά μέτρα ώστε να εγγυηθεί το δικαίωμά τους να φροντίζονται από τους γονείς τους, την ευρύτερη οικογένεια, την ασφαλή ανάδοχη οικογένεια ή την θετή οικογένεια,
– Να παρέχει στα παιδιά με αναπηρία ποιοτική έγκαιρη παρέμβαση, καθώς επίσης και άλλες υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης και εκπαίδευσης, που να είναι εξίσου διαθέσιμες σε όλες τις αστικές και αγροτικές περιοχές, με τη διάθεση επαρκών πόρων, και σχεδιασμένων σε στενή διαβούλευση και με την ενεργό εμπλοκή των παιδιών με αναπηρία και των γονέων τους, μέσω των αντιπροσωπευτικών τους οργανώσεων.
– Να αναπτύξει μια ολοκληρωμένη στρατηγική και προσβάσιμες υπηρεσίες για την πλήρη και αποτελεσματική εμπλοκή των παιδιών με αναπηρία σε όλες τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων που επηρεάζουν τη ζωή τους, προκειμένου να εγγυηθεί το δικαίωμά τους να λαμβάνονται υπόψη οι απόψεις τους σε όλα τα θέματα που τα αφορούν.
Προσβασιμότητα : Η Επιτροπή εκφράζει την ανησυχία της για τα εξής:
1.Την αργή πρόοδο στην εφαρμογή του υφιστάμενου νομικού πλαισίου για την προσβασιμότητα, συμπεριλαμβανομένης της καθυστέρησης στην υιοθέτηση της σχετικής δευτερογενούς νομοθεσίας, ιδίως της δευτερογενούς νομοθεσίας που ορίζει ο νόμος 4030/2011 και ο νόμος 4067/2012 σε σχέση με την μελέτη προσβασιμότητας για την έκδοση οικοδομικών αδειών και την προσαρμογή υφιστάμενων κτιρίων. Ανησυχεί, επίσης, για την καθυστέρηση στη θέσπιση των αναγκαίων μηχανισμών εφαρμογής, ιδίως των επιτροπών προσβασιμότητας με βάση τον νόμο 4495/2017.
2. Την απουσία εθνικής στρατηγικής για την εφαρμογή των προτύπων προσβασιμότητας που διέπουν το δομημένο περιβάλλον, τα αγαθά και τις υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένων των μεταφορών, των μέσων ενημέρωσης και των υπηρεσιών πληροφόρησης και επικοινωνίας, τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα.
Η Επιτροπή συνιστά στο συμβαλλόμενο Κράτος για την προσβασιμότητα, και λαμβάνοντας υπόψη τους στόχους για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη:
– Να θεσπίσει τα απαραίτητα νομικά και άλλα μέτρα, συμπεριλαμβανομένης της υιοθέτησης κανονισμών και ενός ολοκληρωμένου εθνικού σχεδίου δράσης και μιας μακροπρόθεσμης στρατηγικής για την προσβασιμότητα, με επαρκείς πιστώσεις προϋπολογισμού, συγκεκριμένες προθεσμίες, και έναν αποτελεσματικό μηχανισμό παρακολούθησης, σε στενή διαβούλευση και με την ενεργό εμπλοκή των ατόμων με αναπηρία, μέσω των αντιπροσωπευτικών τους οργανώσεων.
– Να λάβει τα απαραίτητα μέτρα ώστε να εγγυηθεί την προσβασιμότητα του δομημένου περιβάλλοντος, των αγαθών και υπηρεσιών, και ιδίως του συστήματος μεταφορών στις αστικές και αγροτικές περιοχές, και στα δημόσια μέσα ενημέρωσης και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, και να παρέχει κατάρτιση σε παρόχους υπηρεσιών, μηχανικούς, αρχιτέκτονες και πολεοδόμους για τα προβλήματα προσβασιμότητας που αντιμετωπίζουν τα άτομα με αναπηρία.
Η Επιτροπή συνιστά στο συμβαλλόμενο Κράτος:
1. Να υιοθετήσει αποτελεσματικές διαδικασίες για το άσυλο και τους πρόσφυγες, και να αναπτύξει μια ολοκληρωμένη στρατηγική και πρωτόκολλα για γενικές καταστάσεις κινδύνου, σύμφωνα με το Πλαίσιο Σεντάι για Μείωση του Κινδύνου Καταστροφών 2015-2030. Συνιστά επίσης στο συμβαλλόμενο Κράτος να καταστούν οι εγκαταστάσεις υποδοχής προσβάσιμες και να παρέχονται οι απαραίτητες υγειονομικές υπηρεσίες σε στενή διαβούλευση και με την ενεργό εμπλοκή των ατόμων με αναπηρία, μέσω των αντιπροσωπευτικών τους οργανώσεων.
2. Να διασφαλίσει άμεσα ότι η αξιολόγηση της ευαλωτότητας των ατόμων με αναπηρία, και ιδιαίτερα των παιδιών με αναπηρία, που είναι πρόσφυγες, αιτούντες άσυλο και άτομα σε καταστάσεις που προσομοιάζουν με αυτή του πρόσφυγα, πραγματοποιείται συστηματικά με την άφιξη τους στο συμβαλλόμενο Κράτος, από εκπαιδευμένο προσωπικό και με βάση το δικαιωματικό μοντέλο προσέγγισης της αναπηρίας και με συγκεκριμένες κατευθυντήριες γραμμές για την ταυτοποίηση των ατόμων με αναπηρία.
3. Να διασφαλίσει την πρόσβαση των ατόμων με αναπηρία, και ιδίως των παιδιών με αναπηρία, που είναι πρόσφυγες, αιτούντες άσυλο και άτομα σε καταστάσεις που προσομοιάζουν με αυτή του πρόσφυγα, στην κοινωνική προστασία, τις βοηθητικές τεχνολογίες, την πληροφόρηση και τις επαρκείς υπηρεσίες, και ιδιαίτερα στην ασφαλή στέγαση, σε υποδομές υγιεινής και ιατρικής φροντίδας, μέσω, μεταξύ άλλων, της παροχής εξατομικευμένης στήριξης.
4. Να εγγυηθεί άμεσα ότι οι συνθήκες στις εγκαταστάσεις υποδοχής σέβονται την αξιοπρέπεια των ατόμων με αναπηρία, και ιδιαίτερα των παιδιών, που είναι πρόσφυγες, αιτούντες άσυλο ή άτομα σε καταστάσεις που προσομοιάζουν με αυτή του πρόσφυγα, και να μεριμνά για την ομαλή μεταφορά τους στην ηπειρωτική χώρα.
Ισότητα ενώπιον του νόμου : Η Επιτροπή εκφράζει την ανησυχία της :
1. Για την έλλειψη μέτρων ώστε να καταργηθεί η άρνηση ή ο περιορισμός της δικαιοπρακτικής ικανότητας, και να διασφαλιστεί η διαθεσιμότητα μέτρων υποστηριζόμενης λήψης αποφάσεων για τα άτομα με αναπηρία. Επίσης, ανησυχεί σχετικά με τα πρακτικά εμπόδια που αντιμετωπίζουν τα άτομα με αναπηρία κατά την άσκηση της δικαιοπρακτικής τους ικανότητας, μεταξύ άλλων, λόγω της απουσίας συγκεκριμένων κατευθυντήριων οδηγιών και της έλλειψης υπαλλήλων και παρόχων υπηρεσιών εκπαιδευμένων στην παροχή της αναγκαίας στήριξης στα άτομα με αναπηρία κατά τη διαδικασία λήψης αποφάσεων.
2. Συνιστά στο συμβαλλόμενο Κράτος να ευθυγραμμίσει την νομοθεσία του με τη Σύμβαση, αντικαθιστώντας το σύστημα υποκαθιστώμενης λήψης αποφάσεων, συμπεριλαμβανομένων των μηχανισμών δικαστικής συμπαράστασης, με το καθεστώς της υποστηριζόμενης λήψης αποφάσεων που σέβεται την αυτονομία, τη θέληση και τις προτιμήσεις του ατόμου. Συνιστά επίσης στο συμβαλλόμενο Κράτος να λάβει όλα τα κατάλληλα μέτρα ώστε να εγγυηθεί την πρόσβαση των ατόμων με αναπηρία στη στήριξη που απαιτείται για να διασφαλιστεί το δικαίωμα στην ισότητα ενώπιον του νόμου και στην άσκηση της δικαιοπρακτικής τους ικανότητας, συμπεριλαμβανόμενης της κατάρτισης των υπαλλήλων και παρόχων υπηρεσιών σε όλους τους τομείς.
Πρόσβαση στη δικαιοσύνη . Η Επιτροπή εκφράζει την ανησυχία της για τα εξής:
– Τα δικαστικά μέγαρα δεν είναι πλήρως προσβάσιμα στα άτομα με αναπηρία και δεν υπάρχουν επαρκείς προσβάσιμες νομικές υπηρεσίες και νομικές πληροφορίες, συμπεριλαμβανομένων στην γραφή Braille, κείμενο εύκολο για ανάγνωση (Easy-to-Read) και στη νοηματική γλώσσα.
– Οι διαδικαστικές διευκολύνσεις δεν είναι πλήρως διασφαλισμένες σε όλα τα στάδια των αστικών, ποινικών και διοικητικών διαδικασιών, ιδιαίτερα η παροχή μετάφρασης και διερμηνείας σε άτομα με δυσκολίες ακοής και λόγου.
Η Επιτροπή συνιστά στο συμβαλλόμενο Κράτος :
– Να διασφαλίσει την αποτελεσματική πρόσβαση στη δικαιοσύνη χωρίς καμία διάκριση, με αποτελεσματικό μηχανισμό παρακολούθησης.
– Επιπλέον, συνιστά στο συμβαλλόμενο Κράτος να διασφαλίσει αποτελεσματική πρόσβαση στις νομικές υπηρεσίες και στη νομική βοήθεια, σε δωρεάν βοηθητικές τεχνολογίες και σε ποιοτική μετάφραση και διερμηνεία στη νοηματική γλώσσα, στη γραφή Braille, και σε άλλες εναλλακτικές μορφές, παρέχοντάς τα δωρεάν σε όλα τα στάδια των αστικών, ποινικών και διοικητικών διαδικασιών.
– Επίσης, συνιστά στο συμβαλλόμενο Κράτος να συνεχίσει να παρέχει επαρκή κατάρτιση στα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία σε δικαστές, δικηγόρους και στους υπαλλήλους επιβολής του νόμου, ενισχύοντας σταδιακά τις προσπάθειες του στον τομέα αυτό.
Ελευθερία και ασφάλεια του ατόμου . Η Επιτροπή εκφράζει την ανησυχία της :
– Σχετικά με τις νομοθετικές διατάξεις που εισάγουν διακρίσεις, συμπεριλαμβανομένου του νόμου 2071/1992 και της αντίστοιχης πρακτικής της ακούσιας νοσηλείας και της στέρησης της ελευθερίας των ατόμων με ψυχοκοινωνικές ή νοητικές αναπηρίες, όπως επισημαίνεται και στην έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη του Ιουλίου 2019, καθώς επίσης και σχετικά με τη χρήση περιοριστικών μεθόδων, όπως μηχανικών καθηλώσεων στα άτομα με ψυχοκοινωνικές και νοητικές αναπηρίες.
– Η Επιτροπή καλεί το συμβαλλόμενο Κράτος να καταργήσει όλους τους νόμους που επιτρέπουν την ακούσια στέρηση της ελευθερίας λόγω αναπηρίας, να τερματίσει τη χρήση αναγκαστικής θεραπείας και περιοριστικών και καταναγκαστικών μεθόδων, και να παρέχει αποτελεσματικά ένδικα μέσα για τα άτομα με αναπηρία που στερούνται την ελευθερία τους λόγω της αναπηρίας τους.
– Η Επιτροπή συνιστά επιπλέον στο συμβαλλόμενο Κράτος να ακολουθεί τις υποχρεώσεις του και συνεπώς να εναντιωθεί στην υιοθέτηση του Πρόσθετου Πρωτοκόλλου της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Προστασία των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και την Αξιοπρέπεια του Ανθρώπου όσον αφορά την Εφαρμογή της Βιολογίας και Ιατρικής: Σύμβαση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και την Βιοϊατρική .
Απαλλαγή από βασανιστήρια και σκληρή, απάνθρωπη ή ταπεινωτική μεταχείριση ή τιμωρία . Η Επιτροπή εκφράζει την ανησυχία της για τα εξής:
1. Τον υπερπληθυσμό και τις περιπτώσεις μη καταγεγραμμένων τραυματισμών ατόμων με αναπηρία σε ψυχιατρικές εγκαταστάσεις, καθώς επίσης και την έλλειψη πληροφοριών για νομικές διασφαλίσεις και μηχανισμούς παρακολούθησης σε σχέση με τη φροντίδα και τη θεραπεία των ατόμων με αναπηρία σε εγκαταστάσεις κάθε είδους.
2. Την απουσία πλαισίου που να προβλέπει τα απαραίτητα ειδικά μέτρα και εξατομικευμένη στήριξη σε φυλακισμένους και κρατούμενους με αναπηρία προκειμένου να καλύπτουν τις καθημερινές τους ανάγκες σε συνθήκες που να διασφαλίζουν τον σεβασμό της αξιοπρέπειάς τους.
3. Τις συνθήκες υποδοχής και κράτησης ατόμων με αναπηρία που είναι πρόσφυγες, αιτούντες άσυλο ή άτομα σε καταστάσεις που προσομοιάζουν με αυτή του πρόσφυγα, συμπεριλαμβανομένων των όρων κράτησης εν αναμονή της επιστροφής τους προς τη χώρα καταγωγής σύμφωνα με τον νόμο 3907/2011.
Η Επιτροπή συνιστά στο συμβαλλόμενο Κράτος :
– Να λάβει αποτελεσματικά μέτρα ώστε να διασφαλίσει ότι οι συνθήκες διαβίωσης των ατόμων με αναπηρία στα ιδρύματα και σε οποιουδήποτε τύπου εγκαταστάσεις, συμπεριλαμβανομένων των συνθηκών διαβίωσης στα κέντρα υποδοχής και κράτησης για πρόσφυγες, αιτούντες άσυλο, και άτομα σε καταστάσεις που προσομοιάζουν με αυτή του πρόσφυγα, σέβονται την αξιοπρέπεια των ατόμων με αναπηρία και συμμορφώνονται με τις διατάξεις του Άρθρου 15 της Σύμβασης.
– Να προβλέψει συγκεκριμένα μέτρα και εξατομικευμένη στήριξη για φυλακισμένους και κρατούμενους με αναπηρία ώστε να καλύπτονται οι καθημερινές τους ανάγκες.
– Να ενισχύσει και να εφαρμόσει μέτρα διασφάλισης και μηχανισμούς παρακολούθησης ενάντια στην κακομεταχείριση στα ιδρύματα και κάθε είδους εγκαταστάσεις όπου βρίσκονται άτομα με αναπηρία, διασφαλίζοντας, μεταξύ άλλων, ότι οι τραυματισμοί που υφίστανται τα άτομα με αναπηρία στα εν λόγω ιδρύματα και τις εγκαταστάσεις καταγράφονται συστηματικά και γνωστοποιούνται στις αρμόδιες αρχές παρακολούθησης.
Απαλλαγή από την εκμετάλλευση, τη βία και την κακοποίηση . Η Επιτροπή εκφράζει την ανησυχία της :
– Για τα ανεπαρκή μέτρα εντοπισμού, πρόληψης και καταπολέμησης της ενδοοικογενειακής βίας και της σεξουαλικής εκμετάλλευσης των ατόμων με αναπηρία, ιδιαίτερα των γυναικών και των παιδιών με αναπηρία.
– Συνιστά στο συμβαλλόμενο Κράτος να εφαρμόσει ένα αποτελεσματικό πλαίσιο αντιμετώπισης της βίας, ιδιαίτερα της ενδοοικογενειακής βίας και της σεξουαλικής εκμετάλλευσης, κατά των ατόμων με αναπηρία, ιδίως των γυναικών και των παιδιών με αναπηρία.
– Συνιστά, επιπλέον, στο συμβαλλόμενο Κράτος να παρέχει ειδική κατάρτιση στις αρχές επιβολής του νόμου, στο ιατρικό προσωπικό και τους κοινωνικούς λειτουργούς στις μεθόδους εντοπισμού και αντιμετώπισης της βίας κατά των ατόμων με αναπηρία και της σεξουαλικής εκμετάλλευσής τους.
– Η Επιτροπή συνιστά, επίσης, στο συμβαλλόμενο Κράτος να εκπονήσει ένα σχέδιο δράσης για την εφαρμογή της σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη και την Καταπολέμηση της Βίας κατά των Γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας, με ιδιαίτερη έμφαση στις γυναίκες και τα παιδιά με αναπηρία.
Αυτόνομη διαβίωση και ένταξη στην κοινότητα . Η Επιτροπή εκφράζει την ανησυχία της για τα εξής:
– Την έλλειψη ενημέρωσης προς την Επιτροπή σχετικά με υπηρεσίες στήριξης κατ’ οίκον, σε ιδρύματα και άλλες κοινοτικές υπηρεσίες στήριξης, συμπεριλαμβανομένης της προσωπικής βοήθειας, και σχετικά με την αποτελεσματικότητα των μέτρων για την αποϊδρυματοποίηση των ατόμων με αναπηρία, συμπεριλαμβανομένης τη στήριξη της αυτόνομης διαβίωσης και της ένταξης στην κοινότητα, ιδίως στο πλαίσιο του προγράμματος των Στεγών Υποστηριζόμενης Διαβίωσης.
– Ανησυχεί, επίσης, για την έλλειψη αναλυτικών στοιχείων σχετικά με τον αριθμό των ατόμων με αναπηρία, ιδίως των παιδιών με αναπηρία, που εξακολουθούν να ζουν σε ιδρύματα.
– Για την έλλειψη ενημέρωσης σχετικά με νομοθετικά, διοικητικά και οικονομικά μέτρα που έχουν ληφθεί για να διασφαλίζουν το ίσο δικαίωμα των ατόμων με αναπηρία να επιλέγουν τον τόπο κατοικίας τους, και το που και με ποιον θα ζουν.
Συνιστά στο συμβαλλόμενο Κράτος, για την αυτόνομη διαβίωση και την ένταξη στην κοινότητα:
– Να υιοθετήσει μία ολοκληρωμένη εθνική στρατηγική, με σαφή και χρονικά δεσμευτικά μέτρα και διάθεση επαρκών πόρων, για αποτελεσματική αποϊδρυματοποίηση σε όλα τα επίπεδα.
– Να διασφαλίσει την ενεργό εμπλοκή των ατόμων με αναπηρία, μέσω των αντιπροσωπευτικών τους οργανώσεων, στην εκπόνηση στρατηγικών και προγραμμάτων αυτόνομης διαβίωσης που θα παρέχουν προσβάσιμες κοινοτικές υπηρεσίες, ειδικά σε τοπικό επίπεδο.
Κινητικότητα του ατόμου . Η Επιτροπή εκφράζει την ανησυχία της :
– Για την απουσία ενός διαφανούς συστήματος παροχών στον τομέα των μεταφορών και διασφάλισης της κινητικότητας των ατόμων με αναπηρία χωρίς διακρίσεις.
– Ανησυχεί ιδιαίτερα για την περιορισμένη και εμποδιζόμενη πρόσβαση σε χώρους στάθμευσης και των αναφερόμενων περιπτώσεων άρνησης απαλλαγών από τέλη και φόρους οχημάτων των ατόμων με αναπηρία, λόγω, μεταξύ άλλων, της απαίτησης πιστοποίησης της μόνιμης και μη αναστρέψιμης αναπηρίας βάσει του ισχύοντος δευτερογενούς δικαίου.
Και συνιστά στο συμβαλλόμενο Κράτος :
– Να λάβει αποτελεσματικά μέτρα για τη βελτίωση του συστήματος στήριξης της προσωπικής κινητικότητας, διασφαλίζοντας τη διαφάνεια και την ισότιμη πρόσβαση όλων των ατόμων με αναπηρία σε παροχές και μέσα που διευκολύνουν την προσωπική τους κινητικότητα.
– Να παρέχει ειδική κατάρτιση σε δεξιότητες κινητικότητας στα άτομα με αναπηρία και στο ειδικευμένο προσωπικό που εργάζεται μαζί τους.
Ελευθερία της έκφρασης και της γνώμης και πρόσβαση στην πληροφορία . Η Επιτροπή εκφράζει την ανησυχία της για:
– Τα εμπόδια πρόσβασης στην πληροφορία που αντιμετωπίζουν τα άτομα με αναπηρία, ειδικότερα στον δημόσιο τομέα, λόγω, μεταξύ άλλων, της έλλειψης εγγράφων σε προσβάσιμες μορφές και της έλλειψης διερμηνείας στη νοηματική γλώσσα.
– Την ανεπαρκή πληροφόρηση για τα εθνικά σχέδια δράσης ή τις μακροπρόθεσμες στρατηγικές για τη βελτίωση της πρόσβασης των ατόμων με αναπηρία στην πληροφορία, συμπεριλαμβανομένων των υπηρεσιών οπτικοακουστικών μέσων και του διαδικτύου, μέσω, μεταξύ άλλων, της παροχής διερμηνείας στη νοηματική γλώσσα, τη χρήση επιγραφών, καθώς και κειμένων σε Braille και μορφή εύκολη για ανάγνωση (Easy-to-Read).
Η Επιτροπή συνιστά στο συμβαλλόμενο Κράτος :
– Να διασφαλίσει ότι οι πάροχοι υπηρεσιών προς το κοινό, ειδικότερα οι δημόσιοι ραδιοτηλεοπτικοί οργανισμοί, οι τηλεπικοινωνιακοί φορείς και οι δημόσιες βιβλιοθήκες, σταδιακά προσφέρουν στα άτομα με αναπηρία πληροφορία σε προσβάσιμες μορφές, όπως η νοηματική γλώσσα, η γραφή Braille, η μορφή εύκολη για ανάγνωση(Easy-to-Read) και η χρήση επιγραφών, με βάση ένα πλάνο δράσης που θα είναι συγκεκριμένο και θα παρακολουθείται.
– Συνιστά, επίσης, στο συμβαλλόμενο Κράτος να υιοθετήσει αποτελεσματικά μέτρα για τη διευκόλυνση της χρήσης της νοηματικής γλώσσας, του κειμένου σε μορφή εύκολη για ανάγνωση (Easy-to-Read) και σε Braille, με την ενεργό εμπλοκή των αντίστοιχων οργανώσεων των ατόμων με αναπηρία.
Εκπαίδευση . Η Επιτροπή εκφράζει την ανησυχία της για τα εξής:
– Δεν υπάρχει ολοκληρωμένη και σαφής νομοθεσία, ή στρατηγική ή διάθεση πόρων για τη συμπεριληπτική εκπαίδευση, ειδικότερα σε σχέση με τη δια-βίου μάθηση.
– Τα σχολεία και τα πανεπιστήμια δεν διαθέτουν προσβάσιμα και συμπεριληπτικά περιβάλλοντα, κτίρια, εκπαιδευτικό υλικό, υπηρεσίες, εξοπλισμό, τεχνολογίες πληροφορίας και επικοινωνίας, καθώς και εξατομικευμένη στήριξη για εκπαιδευόμενους με αναπηρία.
– Η πρόσβαση στην εκπαίδευση των παιδιών Ρομά και των προσφύγων, αιτούντων άσυλο και μεταναστών παιδιών με αναπηρία είναι εξαιρετικά περιορισμένη.
– Δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία για το ύψος των δημόσιων κονδυλίων που διατίθενται για τη συμπεριληπτική εκπαίδευση στα γενικά σχολεία και τα ιδρύματα ανώτερης εκπαίδευσης, για καθορισμένα διαφανή πρωτόκολλα σε σχέση με εξατομικευμένα εκπαιδευτικά πλάνα και για σχετικές τεχνολογίες και μέσα επικοινωνίας που να διασφαλίζουν την πρόσβαση των μαθητών με αναπηρία σε όλα τα επίπεδα της εκπαίδευσης.
Η Επιτροπή συνιστά στο συμβαλλόμενο Κράτος να αυξήσει τις προσπάθειές του για να εγγυηθεί τη συμπεριληπτική εκπαίδευση και ειδικότερα:
– Να υιοθετήσει και να εφαρμόσει μια συνεκτική στρατηγική για τη συμπεριληπτική εκπαίδευση στο γενικό εκπαιδευτικό σύστημα.
– Να διασφαλίσει την προσβασιμότητα των σχολικών και του πανεπιστημιακού περιβάλλοντος, προωθώντας τον Καθολικό Σχεδιασμό, τη λήψη ειδικών μέτρων και την εξατομικευμένη στήριξη, όπως προσβάσιμα και προσαρμοσμένα υλικά, συμπεριληπτικά προγράμματα σπουδών, συμπεριληπτικές τεχνολογίες πληροφορίας και επικοινωνίας για μαθητές και φοιτητές με αναπηρία, καθώς και την ψηφιακή εκπαίδευση.
– Να διασφαλίσει άμεση πρόσβαση στην τυπική εκπαίδευση για όλα τα παιδιά με αναπηρία που είναι πρόσφυγες, αιτούντες άσυλο και μετανάστες με αναπηρία και για τα παιδιά Ρομά με αναπηρία.
– Να διαθέσει αποτελεσματικούς και επαρκείς οικονομικούς και υλικούς πόρους και κατάλληλα και τακτικά εκπαιδευμένο προσωπικό, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων με αναπηρία, ώστε να εγγυηθεί τη συμπεριληπτική εκπαίδευση με αποτελεσματικό τρόπο.
– Να ενσωματώσει τη συμπεριληπτική επαγγελματική εκπαίδευση στα προγράμματα σπουδών ανώτερης εκπαίδευσης για τους μελλοντικούς εκπαιδευτικούς και στα προγράμματα κατάρτισης για το σημερινό διδακτικό προσωπικό, διαθέτοντας επαρκή χρηματοδότηση.
Υγεία . Η Επιτροπή εκφράζει την ανησυχία της για τα εξής:
– Την ανεπαρκή πρόσβαση των ατόμων με αναπηρία στις υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης και τον ιατρικό εξοπλισμό.
– Τα ανεπαρκή μέτρα για την αποτελεσματική εγγύηση της πρόσβασης των ατόμων με αναπηρία, ειδικότερα των ηλικιωμένων με αναπηρία και των γυναικών και των κοριτσιών με αναπηρία, σε ολοκληρωμένες υπηρεσίες φροντίδας υγείας ( Έκθεση της Επιτρόπου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του Συμβουλίου της Ευρώπης, Dunja Mijatović, μετά την επίσκεψή της στην Ελλάδα στις 25-29 Ιουνίου 2018, παρ. 117) συμπεριλαμβανομένων των υπηρεσιών σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας, σε ίση βάση με τους άλλους.
Η Επιτροπή συνιστά στο συμβαλλόμενο Κράτος :
– Να εφαρμόσει μία σταθερή, συνεχιζόμενη, μακροπρόθεσμη στρατηγική που θα περιλαμβάνει αποτελεσματικά και εναρμονισμένα μέτρα τα οποία θα εγγυώνται την πρόσβαση των ατόμων με αναπηρία στις υπηρεσίες υγείας.
– Να παρακολουθεί αποτελεσματικά την υλοποίηση της παροχής υπηρεσιών υγείας από παρόχους υπηρεσιών υγείας στα άτομα με αναπηρία , εξασφαλίζοντας ότι γίνεται σε ίση βάση με τους άλλους.
Η Επιτροπή συνιστά, επίσης, στο συμβαλλόμενο Κράτος:
– Να καταστήσει τις εγκαταστάσεις υγείας, τον εξοπλισμό και τα εργαλεία προσβάσιμα, με έμφαση στη διασφάλιση πρόσβασης γυναικών και κοριτσιών με αναπηρία σε υπηρεσίες σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας, στις αστικές και αγροτικές περιοχές.
Εργασία και απασχόληση . Η Επιτροπή εκφράζει την ανησυχία της για τα εξής:
– Το υψηλό ποσοστό ανεργίας μεταξύ των ατόμων με αναπηρία και τις ανεπαρκείς προσπάθειες για να διασφαλιστεί η ένταξή τους στην ανοιχτή αγορά εργασίας, ειδικότερα των γυναικών με αναπηρία.
– Την έλλειψη αποτελεσματικών μέτρων για τη βελτίωση και τη διευκόλυνση της παροχής βοηθημάτων και εξατομικευμένης στήριξης στο χώρο εργασίας, και για πιο αποτελεσματικές και προσβάσιμες υπηρεσίες στα άτομα με αναπηρία που αναζητούν εργασία.
Η Επιτροπή συνιστά στο συμβαλλόμενο Κράτος :
– Να λάβει αποτελεσματικά μέτρα για να διασφαλίσει την ένταξη των ατόμων με αναπηρία, και ειδικά των γυναικών με αναπηρία, στην ανοιχτή αγορά εργασίας,
– Να διασφαλίσει την πρόβλεψη μέτρων και εξατομικευμένης στήριξης στο χώρο εργασίας,
– Να προωθήσει μεταξύ των εργοδοτών το δικαίωμα των ατόμων με αναπηρία στην εργασία σε ίση βάση με τους άλλους,
– Να συμπεριλάβει τη διάσταση της αναπηρίας σε όλες τις πολιτικές, τα μέτρα και τα προγράμματα για την απασχόληση, συμπεριλαμβανομένου του πολιτικού σχεδιασμού του Οργανισμού Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού (ΟΑΕΔ).
Ανεκτό βιοτικό επίπεδο και κοινωνική προστασία . Η Επιτροπή ανησυχεί ότι τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία όπως προβλέπονται στο Άρθρο 28 της Σύμβασης έχουν επηρεαστεί αρνητικά από, μεταξύ άλλων :
– Τις αλλαγές στην ασφαλιστική νομοθεσία και στο σύστημα πιστοποίησης της αναπηρίας.
– Την ασυνέπεια της εθνικής νομοθεσίας σε σχέση με την φοροαπαλλαγή των προνοιακών επιδομάτων αναπηρίας, καθώς και την ανεπαρκή προστασία τους από κατάσχεση.
– Τις αναφορές περί άνισης μεταχείρισης στην κατανομή των επιδομάτων στα άτομα με αναπηρία.
Η Επιτροπή συνιστά στο συμβαλλόμενο Κράτος :
– Να αναμορφώσει τις σχετικές νομοθετικές διατάξεις και πρακτικές που αφορούν προνοιακά επιδόματα, παροχές, συντάξεις και φοροαπαλλαγές για τα άτομα με αναπηρία, εναρμονίζοντας τους υπάρχοντες κανόνες και καταργώντας κανόνες και πρακτικές που παράγουν διακρίσεις, συμπεριλαμβανομένων αυτών που υπάρχουν στο σύστημα πιστοποίησης της αναπηρίας.
– Να διασφαλίσει την αποτελεσματική εφαρμογή του υπάρχοντος πλαισίου κοινωνικής προστασίας, και
– Προοδευτικά να αναπτύξει περαιτέρω μέτρα για τη διασφάλιση επαρκούς βιοτικού επιπέδου για τα άτομα με αναπηρία.
Συμμετοχή στην πολιτική και δημόσια ζωή . Η Επιτροπή ανησυχεί για το ότι :
– Τα άτομα με νοητικές ή ψυχοκοινωνικές αναπηρίες που τελούν υπό δικαστική συμπαράσταση στερούνται του δικαιώματός τους να ψηφίζουν.
– Ανησυχεί, επίσης, και για την έλλειψη προσβασιμότητας στις εκλογικές διαδικασίες, τις εγκαταστάσεις και το εκλογικό υλικό.
Η Επιτροπή συνιστά στο συμβαλλόμενο Κράτος :
– Να αναμορφώσει το σχετικό εκλογικό πλαίσιο, συμπεριλαμβανομένων των νόμων, κανονιστικών διατάξεων και υποστηρικτικών μηχανισμών
– Να διασφαλίσει ότι τα άτομα με αναπηρία μπορούν να συμμετέχουν αποτελεσματικά και πλήρως στην πολιτική και δημόσια ζωή, και να εξασκούν το δικαίωμά τους να ψηφίζουν
– Να διασφαλίσει την απρόσκοπτη φυσική προσβασιμότητα στην ψηφοφορία, το απόρρητο της ψήφου και τη διαθεσιμότητα εκλογικού υλικού και πληροφόρησης σε προσβάσιμες μορφές.
Συμμετοχή στην πολιτιστική ζωή, την αναψυχή, τον ελεύθερο χρόνο και τον αθλητισμό. Η Επιτροπή ανησυχεί ότι :
– Τα άτομα με αναπηρία αντιμετωπίζουν εμπόδια για να συμμετάσχουν στην πολιτιστική ζωή, την αναψυχή, τον ελεύθερο χρόνο και τον αθλητισμό σε ίση βάση με τους άλλους, λόγω, μεταξύ άλλων, της περιορισμένης πρόσβασης σε πολιτισμικό υλικό και δραστηριότητες σε προσβάσιμες μορφές, σε πολιτιστικές παραστάσεις και υπηρεσίες, αθλητικές δραστηριότητες, μνημεία και αξιοθέατα εθνικής πολιτισμικής σημασίας.
Και συνιστά στο συμβαλλόμενο Κράτος :
– Να λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα για να παρέχει και να προωθήσει συμπεριληπτικές και προσβάσιμες εγκαταστάσεις αναψυχής, ελεύθερου χρόνου και αθλητικών δραστηριοτήτων, εγγυόμενο έτσι την ίση πρόσβαση και συμμετοχή των ατόμων με αναπηρία, και ειδικά των παιδιών με αναπηρία.
– Να υιοθετηθούν όλα τα απαιτούμενα μέτρα που θα διασφαλίζουν την αποτελεσματική υλοποίηση σε εθνικό επίπεδο της σχετικής νομοθεσίας της ΕΕ που θεσπίστηκε μετά την κύρωση της Συνθήκης του Μαρακές για τη Διευκόλυνση της πρόσβασης σε δημοσιευμένα έργα για τα άτομα που είναι τυφλά, τα άτομα με μειωμένη όραση ή με πρόβλημα ανάγνωσης εντύπων με άλλο τρόπο.
3. Ειδικές υποχρεώσεις . Στατιστικές και συγκέντρωση δεδομένων . Η Επιτροπή εκφράζει την ανησυχία της για το ότι:
– Η συλλογή στοιχείων για τα άτομα με αναπηρία στο συμβαλλόμενο Κράτος, όπως η Έρευνα Υγείας για το 2019 και το Ενιαίο Εθνικό Μητρώο Δικαιούχων Κοινωνικών και Προνοιακών Επιδομάτων, στηρίζεται κυρίως στο ιατρικό μοντέλο της αναπηρίας και για το ότι η συλλογή των στοιχείων είναι κατακερματισμένη, μη συστηματική και ελλιπής.
– Ότι δεν είναι απολύτως επαρκής ώστε να κατανοηθεί η κατάσταση των ατόμων με αναπηρία με σκοπό την ανάπτυξη αποτελεσματικών δημόσιων πολιτικών.
– Η Επιτροπή, επίσης, ανησυχεί και για το ότι το συμβαλλόμενο Κράτος δεν έχει υιοθετήσει τη μεθοδολογία του Σύντομου Ερωτηματολογίου για την Αναπηρία της Ομάδας Ουάσιγκτον.
Η Επιτροπή συνιστά στο συμβαλλόμενο Κράτος :
– Να αναπτύξει ένα ολοκληρωμένο σύστημα καταγραφής και συλλογής δεδομένων, σύμφωνα με όσα ορίζει η Σύμβαση.
– Το συμβαλλόμενο Κράτος συστηματικά να συλλέγει, αναλύει και διαχέει στοιχεία για τα άτομα με αναπηρία, με κατανομή ανά φύλο, ηλικία, εθνικότητα, είδος αναπηρίας, κοινωνικοοικονομική κατάσταση, απασχόληση και τόπο διαμονής, καθώς και για τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν τα άτομα με αναπηρία, με βάση τη μεθοδολογία του Σύντομου Ερωτηματολογίου για την Αναπηρία της Ομάδας Ουάσιγκτον.
Εθνική εφαρμογή και παρακολούθηση .Η Επιτροπή εκφράζει την ανησυχία της για:
– Την έλλειψη πληροφόρησης σχετικά με την αποτελεσματικότητα της λειτουργίας του εθνικού πλαισίου εφαρμογής και παρακολούθησης όπως προβλέπεται στο Άρθρο 33 της Σύμβασης.
– Το ανεπαρκές επίπεδο εμπλοκής των ατόμων με αναπηρία και των αντιπροσωπευτικών τους οργανώσεων στη διαδικασία της παρακολούθησης.
– Την απουσία διαφανούς και επαρκούς χρηματοδότησης των οργανώσεων των ατόμων με αναπηρία, συμπεριλαμβανομένης της έλλειψης στήριξης, για τη συμμετοχή τους πριν την αξιολόγηση του συμβαλλόμενου Κράτους, όπως με την υποβολή εναλλακτικών εκθέσεων.
Η Επιτροπή συνιστά στο συμβαλλόμενο Κράτος :
– Να ενισχύσει το εθνικό πλαίσιο παρακολούθησης και εφαρμογής,
– Να διασφαλίσει την αποτελεσματική λειτουργία του και τη διαλειτουργικότητα μεταξύ των αρμόδιων εμπλεκόμενων φορέων, βάσει διαφανών διαδικασιών και με την πλήρη συμμετοχή των οργανώσεων των ατόμων με αναπηρία.
– Να ορίσει την Ελληνική Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου ως μέρος του ανεξάρτητου μηχανισμού παρακολούθησης .
– νΝα διασφαλίσει την παροχή κατάλληλων πόρων στις οργανώσεις των ατόμων με αναπηρία, συμπεριλαμβανομένης της στήριξης μέσω ανεξάρτητης και αυτοδιαχειριζόμενης χρηματοδότησης, προκειμένου να συμμετέχουν στα ανεξάρτητα πλαίσια παρακολούθησης που έχουν την αρμοδιότητα να παρακολουθούν την εφαρμογή της Σύμβασης.
Η Επιτροπή τονίζει τη σημασία όλων των συστάσεων που περιλαμβάνονται σε αυτές τις τελικές παρατηρήσεις. Σε σχέση με τα επείγοντα μέτρα που πρέπει να ληφθούν, η Επιτροπή επισημαίνει προς το συμβαλλόμενο Κράτος τις συστάσεις που περιλαμβάνονται στις παραγράφους: 16 (β) και (γ) για την αξιολόγηση της ευαλωτότητας και τις συνθήκες στα κέντρα υποδοχής για άτομα με αναπηρία που είναι πρόσφυγες, αιτούντες άσυλο και άτομα σε καταστάσεις που προσομοιάζουν με αυτή του πρόσφυγα, 35 (γ) για τη διασφάλιση πρόσβασης στην τυπική εκπαίδευση για όλα τα παιδιά με αναπηρία που είναι πρόσφυγες, αιτούντες άσυλο και μετανάστες και για τα παιδιά Ρομά με αναπηρία, και 22 για την ακούσια στέρηση της ελευθερίας λόγω αναπηρίας.
Η Επιτροπή ζητά από το συμβαλλόμενο Κράτος:
– Να υλοποιήσει τις συστάσεις που περιλαμβάνονται στις παρούσες τελικές παρατηρήσεις.
– Να μεταφέρει τις τελικές παρατηρήσεις για εξέταση και ανάληψη δράσης προς τα μέλη της Κυβέρνησης και του Κοινοβουλίου, προς αξιωματούχους σε αρμόδια υπουργεία, προς τη δικαστική εξουσία και μέλη αρμόδιων ομάδων επαγγελματιών, όπως τους εκπαιδευτικούς, το ιατρικό προσωπικό και τους νομικούς επαγγελματίες, καθώς επίσης και προς τις τοπικές αρχές, τον ιδιωτικό τομέα και τα μέσα ενημέρωσης, χρησιμοποιώντας σύγχρονες στρατηγικές κοινωνικής επικοινωνίας.
Η Επιτροπή :
– Παροτρύνει σθεναρά το συμβαλλόμενο Κράτος να εμπλέξει τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, κυρίως τις οργανώσεις των ατόμων με αναπηρία, στην προετοιμασία της περιοδικής της έκθεσης.
– Ζητά από το συμβαλλόμενο Κράτος να διαδώσει ευρέως, στην εθνική και σε μειονοτικές γλώσσες, στη νοηματική γλώσσα και σε προσβάσιμες μορφές, τις παρούσες τελικές παρατηρήσεις, συμπεριλαμβάνοντας τις μη κυβερνητικές οργανώσεις και τις αντιπροσωπευτικές οργανώσεις των ατόμων με αναπηρία, και τα ίδια τα άτομα με αναπηρία και τα μέλη των οικογενειών τους, και να τις διαθέσει στον ιστότοπο της κυβέρνησης για τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Επόμενη περιοδική έκθεση
Η Επιτροπή ζητά από το συμβαλλόμενο Κράτος να υποβάλει τη συμπληρωματική δεύτερη, τρίτη και τέταρτη περιοδική έκθεση έως τις 30 Ιουνίου του 2026 και να συμπεριλάβει σε αυτές τις εκθέσεις πληροφορίες σε σχέση με την υλοποίηση των συστάσεων που έγιναν στις παρούσες τελικές παρατηρήσεις. Η Επιτροπή ζητά, επίσης, από το συμβαλλόμενο Κράτος να εξετάσει την υποβολή των προαναφερόμενων εκθέσεων με βάση την απλοποιημένη διαδικασία υποβολής εκθέσεων της Επιτροπής, σύμφωνα με την οποία η Επιτροπή ετοιμάζει έναν κατάλογο θεμάτων τουλάχιστον έναν χρόνο πριν την προθεσμία που τίθεται για την έκθεση του συμβαλλόμενου Κράτους. Οι απαντήσεις του συμβαλλόμενου Κράτους στον κατάλογο θεμάτων αποτελούν την έκθεσή του.
Επιστολή ΕΣΑΜΕΑ
Λαμβάνοντας υπόψη την ιδιαίτερη σημασία των Τελικών Παρατηρήσεων και Συστάσεων της Επιτροπής των ΗΕ για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες, στον αγώνα του αναπηρικού κινήματος για τη διεκδίκηση των δικαιωμάτων και την αποκατάσταση των αδικιών που έχουν υποστεί τα άτομα με αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και οι οικογένειές τους στην Ελλάδα, η Ε.Σ.Α.μεΑ. παίρνει την πρωτοβουλία και μεταφράζει στα ελληνικά τις Τελικές Παρατηρήσεις της Επιτροπής, στοχεύοντας στην περαιτέρω διάχυση αυτών στα άτομα με αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και στις οικογένειες τους, αλλά και σε ολόκληρη την ελληνική κοινωνία. Ταυτόχρονα η Ε.Σ.ΑμεΑ. δίνει στη δημοσιότητα το κείμενο των Τελικών Παρατηρήσεων και Συστάσεων και σε μορφή «εύκολη για ανάγνωση» ή «κείμενο για όλους» (easy-to-read), που αποτελεί μια μέθοδο επαναφήγησης και μεταγραφής κειμένου, που διευκολύνει την ανάγνωση και την κατανόησή του και απευθύνεται σε άτομα με δυσκολίες στο γραπτό λόγο.
Η Επιτροπή, αφού έλαβε υπόψη της τον εποικοδομητικό διάλογο που είχε με την αντιπροσωπία της ελληνικής κυβέρνησης, τις συναντήσεις και συσκέψεις που είχε με τους εκπροσώπους της Ε.Σ.Α.μεΑ., ως την αντιπροσωπευτική οργάνωση των ατόμων με αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και των οικογενειών τους στην Ελλάδα και τις εναλλακτικές εκθέσεις των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, αξιολόγησε τις ελλείψεις σε ότι αφορά στη μη ορθή εφαρμογή της Σύμβασης οι οποίες καταπατούν τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, δυσχεραίνοντας την ζωή τους. Οι Τελικές Παρατηρήσεις της Επιτροπής, που παρουσιάζει σήμερα η Ε.Σ.Α.μεΑ., στοχεύουν στο να άρουν τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν τα άτομα με αναπηρία (παιδιά, γυναίκες, πρόσφυγες, μετανάστες, ηλικιωμένοι, άτομα που διαβιούν σε ιδρύματα και φυλακές, κλπ.) στη χώρα μας, ζητώντας από το ελληνικό κράτος να της λάβει υπόψη και να τις υλοποιήσει.
