Εάν το παιδί σας ή κάποιος από τους μαθητές σας έχει Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ), ίσως γνωρίζετε τα βασικά συμπτώματα, όπως παρορμητικότητα, απροσεξία, υπερκινητικότητα, ονειροπόληση.
Πολλά παιδιά με ΔΕΠΥ, ωστόσο, μοιράζονται κι άλλο ένα σύμπτωμα, που συχνά δεν αναφέρεται. Το σύμπτωμα αυτό είναι η δυσκολία τους να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους.
Υπάρχουν επίσημα κριτήρια τα οποία η διεπιστημονική ομάδα χρησιμοποιεί για τη διάγνωση της ΔΕΠΥ. Η δυσκολία με τα συναισθήματα δεν είναι ένα από αυτά. Ωστόσο, ερευνητές και ειδικοί πολύ συχνά αναφέρουν ότι τα συναισθήματα παίζουν σημαντικό ρόλο στις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν καθημερινά τα παιδιά με ΔΕΠΥ.
Τα παιδιά με ΔΕΠΥ δεν έχουν διαφορετικά συναισθήματα από αυτά των συνομηλίκων τους. Νιώθουν τον πόνο, τον θυμό, τη θλίψη, την απογοήτευση, την τεμπελιά και την ανησυχία ακριβώς όπως όλοι οι άλλοι.
Σε τι διαφέρουν όμως τα συναισθήματα των παιδιών με ΔΕΠΥ;
Τα συναισθήματα των παιδιών με ΔΕΠΥ, όπως θυμός, άγχος, απογοήτευση, κόπωση, θλίψη, κτλ, είναι πιο συχνά και μεγαλύτερης έντασης σε σχέση με τους συνομηλίκους τους. Ακόμη, διαρκούν περισσότερο κι επηρεάζουν το σύνολο της ζωής του παιδιού και κατ’ επέκταση και της οικογένειάς του.
Όταν τα παιδιά δυσκολεύονται να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους, μπορούν να εκδηλώσουν ποικίλες συμπεριφορές. Κάποια παιδιά ίσως να μην μπορούν να σταματήσουν όταν είναι θυμωμένα ή αγχωμένα για κάτι. Άλλα πάλι δυσκολεύονται να ξεκινήσουν ή να ολοκληρώσουν μια δραστηριότητα όταν νιώθουν πλήξη.
Τα παιδιά με ΔΕΠΥ συνήθως:
Απογοητεύονται πολύ εύκολα και παραιτούνται
Ανησυχούν πολύ ή για μεγάλο χρονικό διάστημα, ακόμα και για ασήμαντα πράγματα
Δυσκολεύονται να ηρεμήσουν όταν είναι θυμωμένα ή κάτι τα ενοχλεί
Νιώθουν ότι αδικούνται ακόμα και με την παραμικρή επίπληξη και κριτική
Γίνονται ανυπόμονα όταν θέλουν να αποκτήσουν κάτι
Παρουσιάζουν ακόμη δυσκολίες με την εργασιακή μνήμη, κάτι που τους δυσκολεύει να κρατήσουν την ευρύτερη εικόνα της κατάστασης που βιώνουν και επικεντρώνονται στο τι αισθάνονται εκείνη τη στιγμή και μόνο.
Τα παιδιά χωρίς ΔΕΠΥ μαθαίνουν μεγαλώνοντας να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους. Στα παιδιά με ΔΕΠΥ είναι πιο αργή η ανάπτυξη δεξιοτήτων ελέγχου των συναισθημάτων.Συνήθως η άμεση συγκίνηση της στιγμής επηρεάζει όλες τις σκέψεις τους.
Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε;
Η αποδοχή των συναισθημάτων του παιδιού είναι το πρώτο βήμα. Θα πρέπει να σημειωθεί όμως πως η αποδοχή των συναισθημάτων δε σημαίνει αποδοχή όλων των συμπεριφορών. Το παιδί με ΔΕΠΥ θα πρέπει να διδαχθεί σταδιακά να ξεχωρίζει την κακή συμπεριφορά, να την αναγνωρίζει και να κατανοεί τις συνέπειές της.
Όταν το παιδί με ΔΕΠΥ είναι εκτός ελέγχου και θυμωμένο δεν ωφελεί να γίνει καμία συζήτηση εκείνη τη στιγμή. Καλό θα είναι να ξεκινήσουμε μία συζήτηση αφού το παιδί έχει ηρεμήσει και έχουμε εξασφαλίσει τη βλεμματική επαφή. Καμία συζήτηση δεν θα πρέπει να ξεκινά όταν το παιδί βλέπει τηλεόραση ή παίζει κάποιο παιχνίδι στον ηλεκτρονικό υπολογιστή.
Καλό θα είναι να κρατάτε σημειώσεις. Θα σας βοηθήσει να κατανοήσετε τι ακριβώς δημιούργησε τη συναισθηματική κατάσταση του παιδιού, αλλά θα σας δώσει την ευκαιρία αργότερα να δείτε με μία πιο αντικειμενική ματιά τα γεγονότα. Οι σημειώσεις θα αποτελούν και χρήσιμη πηγή πληροφοριών για τους ειδικούς που εμπλέκονται στην εκπαίδευση του παιδιού.
Αποφεύγουμε να χρησιμοποιήσουμε αρνητικές εκφράσεις. Επίσης, το λεξιλόγιο και το ύφος της συζήτησης θα πρέπει να είναι προσαρμοσμένα στο επίπεδο του παιδιού.
Σημαντικό είναι επίσης να αποφεύγονται οι ατέρμονες και μεγάλες συζητήσεις. Συνήθως κουράζουν το παιδί κι έχουν αντίθετα από τα αναμενόμενα αποτελέσματα.
Δημιουργούμε ένα χώρο time out. Εκεί το παιδί θα μπορεί να αποσυρθεί μέχρι να ηρεμήσει.
Στη σύνδεσμο που ακολουθεί μπορείτε να βρείτε παιχνίδια- τεχνικές διαχείρισης θυμού για παιδιά: Παιχνίδια-Τεχνικές διαχείρισης θυμού για παιδιά
Η συναισθηματική διαπαιδαγώγηση είναι σχετικά δύσκολη, κυρίως για κάποιον που δεν την έχει διδαχθεί. Εκεί όμως βρίσκεται και η ομορφιά, να μαθαίνουμε ταυτόχρονα με τα παιδιά μας.
Φώτης Παπαναστασίου
Ειδικός Παιδαγωγός – Συγγραφέας
MSc Σχολική Ψυχολογία
