Κατά πόσο τα «κόμπλεξ» μπορούν να επηρεάσουν τη ζωή κάποιου;

“Κόμπλεξ” είναι ο ξένος όρος που χρησιμοποιείται για την λέξη «σύμπλεγμα». Οι άνθρωποι την χρησιμοποιούν προκειμένου να χαρακτηρίσουν την εμμονή ενός ατόμου με κάποια σωματική ατέλεια ή κάποιο χαρακτηριστικό του. Πρόκειται για σύμπλεγμα συνειρμών ή παρορμήσεων που συνδέονται ασυνείδητα από το άτομο μ’ ένα συγκεκριμένο θέμα και κατ’ επέκταση επηρεάζουν τη συμπεριφορά του. Ο όρος χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον ψυχολόγο Karl Jung , μαθητή του Freud.

Τα άτομα που έχουν κόμπλεξ πιστεύουν πως η ζωή τους θα ήταν διαφορετική αν δεν είχα το συγκεκριμένο ελάττωμα. Για παράδειγμα, «αν είχα άλλη μύτη, δεν θα είχαν κανένα πρόβλημα» ή «δεν έχω ερωτική ζωή επειδή είμαι άσχημη». Δεν πιστεύουν τους άλλους όταν τους λένε ότι είναι ιδέα τους. Περνούν άπειρες ώρες μπροστά στον καθρέφτη προσπαθώντας να καλύψουν το υποτιθέμενο ελάττωμά τους. Η αυτοεκτίμησή τους είναι εύθραυστη και νιώθουν, συχνά, αίσθημα κατωτερότητας. Τα άτομα που έχουν κάποιο κόμπλεξ ταυτόχρονα διακρίνονται από μια βαθιά αίσθηση του ανικανοποίητου με τον ίδιο τους τον εαυτό. Αισθάνονται ότι δεν είναι τέλειοι, ότι μειονεκτούν και είναι κατώτεροι από τους άλλους.

Καθημερινά, περνούν μια ιδιαίτερα ψυχοφθόρα εμπειρία καθώς μπαίνουν στην διαδικασία της σύγκρισης προκειμένου να αποδείξουν στον εαυτό τους πόσο κατώτεροι είναι. Συνήθως, θέτουν υψηλούς στόχους ώστε να μην καταφέρουν να τους πετύχουν και έτσι να επιβεβαιωθούν. Μια τέτοια στάση ζωής, όμως, δεν αφήνει πολλά περιθώρια στο άτομο αυτό να διαπιστώσει και να χαρεί τα προτερήματά του, ενώ παράλληλα του στερεί την ευχαρίστηση των κοινωνικών συναναστροφών. Τα άτομα που διακατέχονται από κάποιο κόμπλεξ δεν μπορούν να καταλάβουν πως κανένας δεν είναι τέλειος. Αυτό όμως δεν χρειάζεται να σταθεί εμπόδιο στην ευτυχία και την ικανοποίηση της ζωής κάποιου. Το ότι δεν υπάρχει τελειότητα σημαίνει πως υπάρχει ευκαιρία για συνεχή βελτίωση.

Τις περιπτώσεις σοβαρών κόμπλεξ οι ειδικοί ψυχικής υγείας τις ονομάζουν«νευρώσεις παραμόρφωσης», ψυχοπαθολογικές φοβίες για φανταστικές παραμορφώσεις, με συμπτώματα όμως απολύτως αληθινά. Οι περιπτώσεις αυτές ανήκουν στην κατηγορία των «μανιοκαταθλιπτικών συμπτωμάτων» και αποδυναμώνουν τον ψυχισμό του ανθρώπου.

Τα πιο συνηθισμένα κόμπλεξ είναι:

Κόμπλεξ ανωτερότητας: Πολλοί άνθρωποι δίνουν στους γύρω τους με κάθε τρόπο την εικόνα της ατομικής τους ανωτερότητας και προσπαθούν μέσα από συνεχόμενες συγκρίσεις να αποδείξουν ότι είναι «οι καλύτεροι, δυνατότεροι, ή οι πλουσιότεροι». Οι άνθρωποι αυτοί ξεκινούν τις κοινωνικές τους συναναστροφές προσπαθώντας να αποδείξουν ότι είναι ανώτεροι από τους υπόλοιπους και να δείξουν με κάθε τρόπο στους άλλους ότι είναι κατώτεροι. Γιατί όμως επιλέγει κανείς μια τέτοια στάση ζωής; Στην πραγματικότητα, αυτοί οι άνθρωποι αισθάνονται ακριβώς αντίθετα από αυτό που δείχνουν. Κυρίως, διακατέχονται από το αίσθημα μειονεξίας και κατωτερότητας.

Κόμπλεξ κατωτερότητας: Είναι η έντονη αίσθηση προσωπικής ανεπάρκειας ή η τάση να μειώνει κανείς τον εαυτό του. Η αίσθηση ανεπάρκειας προκαλείται από τη σύγκρουση ανάμεσα στο να θέλει να είναι κανείς αρεστός και να τον προσέχουν οι άλλοι και στο φόβο του μήπως τον απορρίψουν και τον ταπεινώσουν. Το άτομο με κόμπλεξ κατωτερότητας βρίσκεται ανάμεσα σε αυτούς τους δύο πόλους: αντιπάθεια για τον εαυτό του ή τους άλλους. Τα άτομα με κόμπλεξ κατωτερότητας τείνουν να γίνονται ιδιαίτερα επιθετικά προς τους άλλους, προκειμένου να αισθανθούν καλύτερα.

Κόμπλεξ σχετικά με την εξωτερική εμφάνιση και ιδιαίτερα με το βάρος:Πολλά άτομα βασανίζονται από μια αίσθηση κατωτερότητας και μειονεξίας που σχετίζεται με την εξωτερική τους εμφάνιση, και κυρίως με τα κιλά τους. Είναι φυσικό μερικές φορές να διαμαρτύρεται κάποιος ότι δεν του αρέσει που πάχυνε, ή να κρίνει ότι χρειάζεται να “σφίξει” στο γυμναστήριο, ωστόσο η σκέψη αυτή είναι παροδική και δεν του καθορίζει τη ζωή. Τα άτομα με κόμπλεξ για την εξωτερική τους εμφάνιση, περνούν όλη την μέρα τους μπροστά στο καθρέφτη και δεν μπορούν να συμφιλιωθούν με την εικόνα τους.

Μπορεί κάποιος να ξεπεράσει το κόμπλεξ του;

Τα κόμπλεξ μπορούν να ξεπεραστούν με την βοήθεια ενός ειδικού. Στην ουσία, ο ψυχολόγος βοηθάει το άτομο να αντικρίσει κατάματα τον εαυτό του, να αντιληφθεί και να αξιολογήσει τα προτερήματα και τα ελαττώματά του. Το άτομο προσπαθεί να ξαναβρεί την αυτοπεποίθηση του και να βελτιώσει την εικόνα του εαυτού του, στα δικά του μάτια. Είναι μια διαδικασία που θέλει συνεχή δουλειά και καλή συνεργασία και από τις δύο μεριές.