«Η Αΐσα είναι εννέα ετών. Ο πατέρας της την εναποθέτει με ήρεμες κινήσεις σε ένα στρώμα στην κλινική, και το μόνο σημάδι ζωής που γίνεται αντιληπτό είναι η κίνηση του θώρακά της καθώς αναπνέει. Η Αΐσα παραμένει σχεδόν ακίνητη, σε αντίθεση με τα άλλα παιδιά που τρέχουν γύρω από την παιδιατρική κλινική των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στη Μόρια», αναφέρει η Jules Montague.

Για δύο εβδομάδες τώρα η Αΐσα δεν έχει ανοίξει τα μάτια της. Δεν έχει μιλήσει. Δεν έχει περπατήσει. Η ομάδα ψυχικής υγείας υποστηρίζει πως ίσως πρόκειται για ένα από τα πρώτα περιστατικά με «σύνδρομο παραίτησης» που καταγράφεται στον καταυλισμό. «Βρίσκομαι στη Λέσβο όπου μελετώ τις ψυχολογικές επιπτώσεις του τραύματος σε παιδιά που συχνά έφυγαν από βίαιες συγκρούσεις στη χώρα τους, μόνο για να καταλήξουν σε έναν προσφυγικό καταυλισμό όπου οι συνθήκες είναι χαοτικές και απάνθρωπες. Σύντομα κατάλαβα πως η Αΐσα, σε αυτό το στάδιο, έχει σωματοποιήσει ότι μπορεί να συμβεί σε ένα παιδί που χάνει οποιαδήποτε ελπίδα», γράφει η Jules Montague.

Με τον όρο «σύνδρομο παραίτησης» ορίζεται η κατάσταση της πλήρους απόσυρσης, που μπορεί να διαρκέσει για μήνες ή χρόνια, και παρατηρείται στο πλαίσιο ισχυρού ψυχικού τραύματος. Εκατοντάδες τέτοια περιστατικά έχουν καταγραφεί ανάμεσα σε παιδιά, σε καταυλισμούς προσφύγων και αιτούντων άσυλο στη Σουηδία, ενώ μερικά ακόμα έχουν σημειωθεί και στην Αυστραλία. Τα παιδιά, απλά κλείνουν τα μάτια τους, και σταματούν να μιλούν, να τρώνε και να πίνουν, με τους μύες τους να αποδυναμώνονται. Παιδιά, που ήταν απολύτως υγιή μερικούς μήνες πριν, πρέπει πλέον να φορούν πάνες και να σιτίζονται με καθετήρα. Η πρόγνωση του συνδρόμου είναι αβέβαιη. Τα παιδιά που επανήλθαν ωστόσο, επανήλθαν μόνο όταν εκείνα και η οικογένειά τους βρέθηκαν σε ένα μέρος με σταθερότητα, και όταν εξασφαλίστηκε η κατοικία τους.

«Η κατάσταση της Αΐσα δεν προέκυψε αμέσως μετά απόν ακαριαίο θάνατο του εννιάχρονου αδερφού της, λίγα μέτρα μακριά της, από βόμβες στο Αφγανιστάν. Δεν προέκυψε ούτε κατά τη διάρκεια των χειρουργείων στο δεξί της πόδι, στο οποίο εξακολουθεί να περιβάλλεται από μεταλλικές λάμες, ούτε κατά το βασανιστικό πέρασμα, μέσω θαλάσσης, στη Λέσβο. Μέχρι τότε εξακολουθούσε να μιλάει και να τρώει. Αντί αυτών, μου λέει ο πατέρας της, βυθίστηκε σε μία χαοτική κατάσταση πριν μερικές εβδομάδες, όταν ένας έφηβος μαχαιρώθηκε θανάσιμα κοντά στη σκηνή τους», αναφέρει η Jules Montague.

«Υπήρχε παντού αίμα και ηχούσαν σειρήνες», λέει ο πατέρας του κοριτσιού. «Όλοι φώναζαν. Άρχισε να ουρλιάζει. Αλλά ξαφνικά σταμάτησε να μιλάει». Πριν η οικογένεια φύγει από το Αφγανιστάν, λέει ο πατέρας, η Αΐσα ήταν άτακτη και γλυκιά. «Έπαιζε με κούκλες και αγαπούσε τα πάρκα και της βόλτες». Πλέον σκεπάζει τα με τα χέρια της το πρόσωπό της κάθε πρωί, υπερβολικά συγκλονισμένη ίσως για να αναμετρηθεί με το παρελθόν της, το παρόν της ή το μέλλον της.

Η Katrin Glatz Brubakk, παιδοψυχολόγος στους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα και υπεύθυνη για τις δράσεις για την ψυχική υγεία στη Λέσβο αναφέρει ότι τα παιδιά που έχουν τραυματιστεί ψυχολογικά συμπεριφέρονται με δύο τρόπους. Άλλα, όπως η Αΐσα γίνονται εσωστρεφή και καταφεύγουν σε έναν κόσμο ακραίας απομόνωσης και αλλά εξωτερικεύουν την βίαια κατάστασή τους.

«Κατά την εβδομαδιαία επίσκεψή μου στη Μόρια, όπου πήρα συνεντεύξεις από ασθενείς και οικογένειες για την εμπειρία τους εκεί, μου έγινε ξεκάθαρο πως υπάρχουν μικρές πιθανότητες να βρουν ένα μέρος για να αναρρώσουν. Η Μόρια σίγουρα δεν είναι αυτό το μέρος, ούτε οι άλλοι υπεράριθμοι και άθλιοι καταυλισμοί στα ελληνικά νησιά», γράφει η Jules Montague.

«Υπάρχουν 13.500 άτομα που ζουν σε σκηνές και κοντέινερ στη Μόρια, ενώ ο καταυλισμός έχει σχεδιαστεί για 3.000. ΟΙ άνθρωποι περιμένουν ώρες για να σιτιστούν κάθε μέρα. Η σεξουαλική κακοποίηση είναι κάτι το συνηθισμένο, ακόμα και για παιδιά. Η Oxfam ανέφερε νωρίτερα φέτος ότι «σε ορισμένες ακραίες περιπτώσεις οι γυναίκες έχουν καταφύγει στο να φοράνε πάνες τα βράδια ώστε να μη χρειάζεται να πηγαίνουν στην τουαλέτα αφότου πέσει η νύχτα. Την περασμένη εβδομάδα, ξέσπασε φωτιά με αποτέλεσμα τον θάνατο ενός ανθρώπου», υποστηρίζει η Jules Montague.

«Σε ένα μέρος όπως αυτό το τραύμα μόνο μπορεί προκληθεί, όχι να καταπραϋνθεί. Μέχρι η Αΐσα και η οικογένειά της να βρουν ένα μέρος με σταθερότητα, είναι πιθανόν να μείνει αποκομμένη από τον κόσμο. Όσο οι καταστάσεις παραμένουν ως έχουν στη Μόρια, πιστεύω πως και άλλα παιδιά θα έρθουν αντιμέτωμα με την ίδια μοίρα», καταλήγει η Jules Montague.

Με πληροφορίες από Guardian