Tης Δικηγόρου Άγκαθα Καρρά
Είναι γενικά αποδεκτό από το σύνολο των πολιτών μιας δυτικής κοινωνίας, ότι κάθε άτομο αποκτά μεγαλώνοντας λειτουργική ανεξαρτησία και δυνατότητα αυτόνομης μετακίνησης στο εξωτερικό αστικό περιβάλλον, δεξιότητες που είναι συνήθως συνυφασμένες με την ενηλικίωση του.
Στην περίπτωση όμως των πολιτών που αντιμετωπίζουν προβλήματα όρασης, ενώ αυτή η δυνατότητα υπάρχει ως δικαίωμα σε ίση βάση με τους άλλους, δεν θεωρείται πάντα αυτονόητη η εφαρμογή της στην πράξη, διότι ανακύπτουν κάποιες εγγενείς δυσκολίες. Προκειμένου να καταφέρει το τυφλό άτομο να υπερβεί τους φυσικούς αυτούς περιορισμούς, θα πρέπει να συντρέχουν διαζευκτικά οι κάτωθι προϋποθέσεις: Να μετακινείται δηλ. είτε με τη συνοδεία κάποιου άλλου ατόμου, είτε με σκύλο οδηγό, είτε με τη χρήση του λευκού μπαστουνιού. Επειδή δεν είναι δυνατή η παρουσία συνοδού σε ολοήμερη βάση και επειδή οι συνθήκες για την απόκτηση σκύλου δεν πληρούνται για όλους, η πιο διαδεδομένη και συνήθης λύση, είναι η μετακίνηση των τυφλών ατόμων με το λευκό μπαστούνι.
Με τη χρήση του ως άνω τεχνικού βοηθήματος, εντοπίζονται όλα τα εμπόδια στο έδαφος και έτσι τα άτομα με σοβαρά προβλήματα όρασης, κινούνται με αυτονομία και ασφάλεια στους εσωτερικούς χώρους και στο εξωτερικό περιβάλλον. Το μειονέκτημα ωστόσο αυτού του τρόπου μετακίνησης, συνίσταται στο γεγονός ότι με το μπαστούνι δε μπορούν να εντοπιστούν τα εμπόδια που βρίσκονται σε κάποιο ύψος, όπως τα κλαδιά των δέντρων που προεξέχουν, ή ιδίως παλαιότερα οι τηλεφωνικοί θάλαμοι.
Τοποθετώντας το ζήτημα σε μια ιστορική βάση, παρατηρούμε ότι συναντάμε την χρησιμοποίηση του «ραβδιού» από τους τυφλούς, ήδη από την περίοδο της αρχαιότητας, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα, τη χρήση του από το μάντη Τειρεσία στην τραγωδία «Οιδίπους τύραννος» του Σοφοκλή.
Στη σύγχρονη εποχή, η ιστορία ξεκινά μετά τη λήξη του Α παγκοσμίου πολέμου στην Αμερική, όπου αναπτύσσεται ένα κίνημα αποκατάστασης και επανένταξης όσων τυφλώθηκαν στο πεδίο των πολεμικών συγκρούσεων, με πρωτοπόρο τον οφθαλμίατρο Richard Hoover, ο οποίος χρησιμοποίησε ένα μακρύ καλάμι για την ασφαλή μετακίνηση των τυφλών βετεράνων του πολέμου. Στη συνέχεια, η ιδέα εξελίχθηκε και διαμορφώθηκε το λευκό μπαστούνι στη σημερινή του μορφή.
Μια από τις πρωτοβουλίες που έχουν αναληφθεί σε διεθνές επίπεδο, για την εξοικείωση με το συγκεκριμένο μέσο, τόσο των ατόμων με πρόβλημα όρασης, όσο και του ευρύτερου κοινωνικού συνόλου, είναι η καθιέρωση της 15ης Οκτωβρίου, ως παγκόσμιας ημέρας εορτασμού του λευκού μπαστουνιού.
Η χρήση όμως του τεχνικού αυτού βοηθήματος, παρά το ότι είναι απλό στην κατασκευή του, δεν είναι αυτονόητη και δεδομένη. Για να μπορέσει το τυφλό άτομο να κυκλοφορήσει στο δρόμο, με αυτονομία και ασφάλεια, πρέπει να εκπαιδευτεί από ειδικό επαγγελματία, τον εκπαιδευτή κινητικότητας, προκειμένου να ανιχνεύει τα εμπόδια, να διασχίζει τους δρόμους, να χρησιμοποιεί τα ΜΜΜ, και να αξιοποιεί σωστά τα εξωτερικά ερεθίσματα που δέχεται δια της ακοής, της αφής και της μορφολογίας του εδάφους.
Όταν αποφασίσει κάποιος, που είναι χρόνια τυφλός, ή που έχασε πρόσφατα την όραση του να εκπαιδευτεί στις τεχνικές χρήσης λευκού μπαστουνιού, αν είναι ενήλικας πρέπει να απευθυνθεί στο Τμήμα Κινητικότητας του Πανελληνίου Συνδέσμου Τυφλών και αν είναι ανήλικος στο Κέντρο Εκπαίδευσης και Αποκατάστασης Τυφλών (Κ.Ε.Α.Τ.). Ενώ σε αρκετές χώρες υπάρχουν τμήματα σε προπτυχιακό ή μεταπτυχιακό επίπεδο, από τα οποία μπορεί κάποιος να αποφοιτήσει και να γίνει εκπαιδευτής κινητικότητας, δυστυχώς στην Ελλάδα, το επάγγελμα είναι ιδιαίτερα κλειστό. Και ενώ όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς και οι ενδιαφερόμενοι, θέλουν να ανοίξει, δεν έχει ληφθεί ακόμη κάποια σχετική πρωτοβουλία προς αυτήν την κατεύθυνση.
Προκειμένου να ακολουθήσει κάποιος αυτό το επάγγελμα στην Ελλάδα, πρέπει είτε να παρακολουθήσει ένα εξειδικευμένο ταχύρυθμο πρόγραμμα, το οποίο διεξάγεται σπάνια λόγω του ιδιαίτερα υψηλού κόστους για το φορέα υλοποίησης, είτε να σπουδάσει στο εξωτερικό.
