Χτυπάνε το παιδί στην παιδική χαρά, το κλωτσάνε ή το δαγκώνουν για να του πάρουν το παιχνίδι και εκείνο δέχεται την επιθετική συμπεριφορά, κλαίει ή έρχεται στη μαμά για μια λύση;Τι κάνετε τότε;

Η ψυχολόγος Ειρήνη Γιαννόπαπα, M.Sc. στην Ειδική Αγωγή, Λογοθεραπεία & Συμβουλευτική γονέων, επιστημονικά υπεύθυνη στο Ψυχοθεραπευτικό Κέντρο Ίσιδα, σας δίνει όλες τις συμβουλές για το πώς να διαχειριστείτε τέτοιου είδους περιστατικά και πως να βοηθήσετε το παιδί σας να κερδίσει κάτι από αυτά.

Έχει παρατηρηθεί πολλές φορές στην παιδική χαρά να παίρνουν τη θέση ενός παιδιού στην κούνια ή να το χτυπούν για να του πάρουν ένα παιχνίδι και εκείνο να μην αντιδρά. Πώς μπορεί να επέμβει ο γονιός;

Στην ηλικία μεταξύ 1- 3 ετών τα παιδιά δεν έχουν μάθει ακόμη να μοιράζονται, ειδικά αν δεν έχουν ενταχθεί σε σχολικό πλαίσιο ή αν δεν έχουν συχνή επαφή με άλλα παιδιά. Είναι φυσιολογικά εγωκεντρικά, θέλουν να είναι δικό τους κάτι απλά και μόνο για να μην το έχει κανείς άλλος. Αυτή η συμπεριφορά δεν δηλώνει κάτι αρνητικό για το χαρακτήρα ή την ιδιοσυγκρασία των παιδιών. Η εκδήλωση της διεκδικητικής συμπεριφοράς είναι ένα αναπτυξιακό χαρακτηριστικό που εμφανίζεται μέχρι την ηλικία των τριών ετών περίπου.

• Το πρώτο πράγμα που πρέπει να έχει ένας γονιός στο μυαλό του είναι ότι δεν είναι καλό να απομακρύνει το παιδί από την παιδική χαρά. Δεν χρειάζεται να φύγουν λέγοντας στο παιδί του ότι υπάρχουν «κάποια παιδάκια που είναι κακά». Σε αυτή την περίπτωση μπορεί να ενισχύσει συμπεριφορές αποφυγής του παιδιού του προς συγκεκριμένους χώρους. Φανταστείτε το παιδί να αρνείται να ξαναπάει στην παιδική χαρά, να αρνείται να παίξει με άλλα παιδιά, επειδή έχει συνδέσει το χώρο με το περιστατικό και την απομάκρυνσή του.
• Καλό είναι να μην παρέμβει αμέσως και να παρατηρήσει την αντίδραση του παιδιού του, να του δώσει το περιθώριο να βρει μόνο του μια λύση.
• Να αποφύγει τις νουθεσίες απέναντι στο άλλο παιδάκι ή στον άλλο γονιό.
• Να μην ενθαρρύνει το παιδί να ανταποδώσει το χτύπημα γιατί ενισχύει τον κύκλο της επιθετικής συμπεριφοράς και του δίνει το μήνυμα ότι διεκδίκηση σημαίνει βία.
• Να μην αντιμετωπίσει το παιδί με ύποπτο βλέμμα, ούτε το δικό του ούτε το άλλο. Δεν βάζουμε ταμπέλες στα παιδιά όπως π.χ. «Ο δικός μου δεν κάνει τίποτα, είναι υποχωρητικός»ή «ο άλλος αναστατώνει συνεχώς την παιδική χαρά» ή «είναι ο κακομαθημένος».
• Να μη μαλώσει κανένα από τα δύο παιδιά. Μπορεί να δείξει ότι το χτύπημα είναι ένας τρόπος επικοινωνίας, αλλά δεν είναι ο ενδεδειγμένος, υπάρχουν και άλλοι τρόποι να προσεγγίσουμε τα άλλα παιδιά και να πάρουμε κάτι. Να δείξει τον τρόπο με το παράδειγμά του: π.χ. μπορεί να προσεγγίσει τον γονέα του άλλου παιδιού, να καθίσει μαζί του και να μιλήσει μπροστά στα παιδιά (δεν χρειάζεται να αναφερθεί στο συμβάν, να ακούσει απολογητικά σχόλια κ.λπ.), να δείξει με εμφανείς κινήσεις στο παιδί πως προσεγγίζουμε τον άλλο γονέα π.χ. «κοίτα με του πιάνω το χέρι», «μπορώ να τον αγγίξω φιλικά στην πλάτη αλλά δεν μπορώ να κάνω απότομες κινήσεις που θα τον κάνουν να πονέσει».
• Επίσης θα μπορούσε να προσεγγίσει το παιδί που χτυπάει με τη σύμφωνη γνώμη του κηδεμόνα του, να του μιλήσει με σταθερή και ήρεμη φωνή, να το ρωτήσει τα νέα του, να δείξει στο παιδί ένα μοντέλο επικοινωνίας. Στα μεγαλύτερα παιδιά θα ήταν καλό να έχουν υπόψη τους οι γονείς ότι όλες οι συμπεριφορές των παιδιών, ακόμη και οι επιθετικές, έχουν κάτι να πουν και δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζονται σαν κακές συμπεριφορές.

Εάν το παιδί αναζητήσει παρηγοριά ή συμμαχία στη/ο μαμά/ μπαμπά του;

Συνήθως πολλά παιδάκια έρχονται στη «μαμά ή στον μπαμπά να το πουν», ακόμη ίσως και για παρηγοριά ή για να βρει εκείνη/ος τη λύση. Σε αυτήν την περίπτωση δίνεται η ευκαιρία στο γονιό να κάνει κάτι παραπάνω από το να προστατεύσει το παιδί, να του δώσει ένα μάθημα ζωής. Όσο περίεργο και αν ακούγεται, ακόμη και από πολύ μικρή ηλικία, τα παιδιά είναι σε θέση να προσλαμβάνουν πληροφορίες σχετικά με τη στάση και τη φιλοσοφία της ζωής των ενηλίκων, την οποία τείνουν να υιοθετήσουν και τα ίδια. Οι γονείς καλό θα είναι:

• Να μη δίνουν έτοιμη τη λύση. Να μη μαλώσουν το άλλο παιδί και να μην πάρουν θέση στη διαμάχη τους.
• Να αποφορτίσουν την κατάσταση, να φροντίσουν το χτύπημα αν χρειάζεται ή ακόμη και αν δεν χρειάζεται, να περιποιηθούν την «πληγή» σαν να είναι σημαντική γιατί για το παιδί θεωρείται σημαντική.
• Να αποφύγουν να πουν «έλα μωρέ, δεν έπαθες τίποτα», το χτύπημα μπορεί να είναι αμελητέο αλλά για το παιδί είναι μια σημαντική στιγμή για να διαπιστώσει τα όριά των γονιών του, την αγάπη και τη φροντίδα τους, αλλά κυρίως περιμένει να το ενθαρρύνουν να ξαναμπεί στο παιχνίδι με στους συνομηλίκους του. Όπως γίνεται και στους ενήλικες μπορεί να πληγωνόμαστε, να απογοητευόμαστε αλλά αυτό που χρειάζεται να κάνουμε είναι να ξαναβγούμε και να προσπαθήσουμε να έρθουμε και πάλι σε επαφή με τους άλλους και όχι να κλειστούμε.
• Σε κάποια άλλη στιγμή να συζητήσουν με το παιδί για να εξηγήσουν τι σημαίνει επιθετική συμπεριφορά. Συνήθως τα μεγαλύτερα παιδιά που εκδηλώνουν επιθετικές συμπεριφορές είναι παιδιά που δυσκολεύονται, άλλα περισσότερο άλλα λιγότερο, μέσα στο οικογενειακό τους πλαίσιο. Να θυμίσουν στο παιδί, ίσως με την ανάγνωση κάποιου παραμυθιού, ότι τα παιδιά που έχουν επιθετική συμπεριφορά μπορεί να νιώθουν μόνα ή να είναι πολύ θυμωμένα και να το εκφράζουν με άσχημο τρόπο. Να μη φοβούνται να ανοίξουν θέματα όπως ο θυμός των παιδιών και πως θα πρέπει να εκφράζεται. Τα παιδιά όλων των ηλικιών μπορούν να καταλάβουν αν εξηγηθεί με απλά λόγια, τι σημαίνει να νιώθεις μόνος, να είσαι πληγωμένος και να επιτίθεσαι. Μια ιστορία με ζωάκια που θα φτιάξουν μόνοι τους ένα απόγευμα ή θα τη διαβάσουν στο παιδί ή θα την παίξουν στο κουκλοθέατρο με αντίστοιχους πρωταγωνιστές μπορεί να βοηθήσει τους γονείς να περάσουν πιο εύκολα το μήνυμά τους.
• Να μην αποφύγουν την επαφή με το παιδί που χτύπησε. Ακόμη και μια πρόσκληση του άλλου παιδιού και των γονιών του στο σπίτι ή σε κάποιο άλλο χώρο, για παιχνίδι, θα ήταν πολύ εποικοδομητική. Οι γονείς καλό είναι να υπερασπιστούν το άνοιγμα προς τον άλλον με καλούς όρους και όχι το κλείσιμο και την αποφυγή.