Στο παρά πέντε του νέου έτους και πέντε χρόνια μετά την ψήφιση του νόμου Κατρούγκαλου, ο υφυπουργός Εργασίας με διευκρινιστική εγκύκλιο αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο περικοπών και στους νυν συνταξιούχους.

Δραματικές περικοπές συντάξεων προβλέπει εγκύκλιος του υφυπουργού Εργασίας για συνταξιούχους οι οποίοι εκτός από την αναπηρική σύνταξη, λαμβάνουν και σύνταξη χηρείας.

Η απόφαση για περικοπές, που θα ανέλθουν σε έως και 268 ευρώ στις συντάξεις των νέων δικαιούχων, ανακοινώθηκε λίγο πριν εκπνεύσει το 2021 με εγκύκλιο η οποία φέρει την υπογραφή του υφυπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Πάνου Τσακλόγλου.

Δημοσιοποιήθηκε… στις 30 Δεκεμβρίου, με στόχο να περάσει κάτω από τα ραντάρ των ΜΜΕ, δηλαδή όταν ήδη είχε κλείσει η ύλη στα πρωτοχρονιάτικα φύλλα των εφημερίδων και τα εορταστικά προγράμματα των ηλεκτρονικών και τηλεοπτικών ΜΜΕ απέκλειαν, όπως άλλωστε το απέδειξαν, οποιονδήποτε επικριτικό σχολιασμό στις κυβερνητικές ρυθμίσεις.

Συγκεκριμένα, η εγκύκλιος «για την εθνική σύνταξη, το κατώτατο όριο σύνταξης θανάτου, τις περιπτώσεις σώρευσης ανταποδοτικών συντάξεων και τις συντάξεις χηρείας μετά την πρώτη τριετία» επιβάλλει από την 30.11.2021 μείωση των συντάξεων σε όλους όσοι λαμβάνουν σωρευτικά αναπηρική και σύνταξη θανάτου. Ειδικότερα, περικόπτει το 70% από το τμήμα της εθνικής σύνταξης που λάμβανε ο συνταξιούχος λόγω χηρείας, με το αιτιολογικό ότι η ασφαλιστική νομοθεσία δεν επιτρέπει το τμήμα της εθνικής σύνταξης που λαμβάνει συνταξιούχος ή δικαιούχος τόσο από τη σύνταξη θανάτου όσο και από τη σύνταξη αναπηρίας (δηλαδή είτε μεμονωμένα είτε ως άθροισμα εθνικών συντάξεων από διαφορετικές αιτίες) να υπερβαίνει το ύψος μιας πλήρους εθνικής σύνταξης (384 ευρώ).

Το πόσους αφορά αυτή η περικοπή δεν είναι εύκολο να υπολογιστεί. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι αφορά οπωσδήποτε τους νέους, συνταξιούχους. Καθώς, όμως η εγκύκλιος έχει αρκετά ομιχλώδη σημεία, νομικοί από το χώρο της κοινωνικής ασφάλισης δεν απέκλειαν, μιλώντας στην «Εφ.Συν.» το ενδεχόμενο, οι περικοπές να αγγίζει και συνταξιούχους που θεμελίωσαν δικαίωμα σε δυο συντάξεις, μετά την ψήφιση του νόμου Κατρούγκαλου το 2016. Κατά τον προέδρου του ΕΝΔΙΣΥ, Ν. Χατζόπουλο, «δεν αποκλείεται οι συνταξιούχοι που θα μπουν σε μία δεύτερη χαμηλότερη ταχύτητα συντάξεων να κυμαίνονται από 120 έως 150 χιλιάδες». Αξιο προσοχής είναι το γεγονός ότι από το σύνολο του ενός εκατομμυρίου διπλοσυνταξιούχων (σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία) τις περικοπές θα υποστούν κυρίως όσοι λογίζονται ως «υψηλοσυνταξιούχοι» που λαμβάνουν συντάξεις από 1.000 ευρώ και πάνω και προέρχονται από τα πρώην ειδικά Ταμεία.

Για να δικαιολογήσει δε την περικοπή, ο Π. Τσακλόγλου επικαλείται τον νόμο 4387/2016 (Νόμος Κατρούγκαλου) ο οποίος ορίζει ότι «σε περίπτωση σώρευσης συντάξεων χορηγείται μία εθνική σύνταξη». Ωστόσο, οι υπηρεσίες του ΕΦΚΑ, ακολουθώντας και την εγκύκλιο που εκδόθηκε αργότερα από τον τότε υφυπουργό Τάσο Πετρόπουλο, δεν έκριναν ότι νομιμοποιούνται να προχωρήσουν και σε νέες μειώσεις στις συντάξεις των αναπήρων, αναγνωρίζοντας εμμέσως την ανάγκη αποφυγής των περικοπών που είχαν επιβληθεί υπό την πίεση των δανειστών. Κι αυτό σεβάστηκαν και οι μετέπειτα υπουργοί Εργασίας (Αχτσιόγλου, Βρούτσης).

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: Για να γίνει κατανοητό τι αλλάζει με την εγκύκλιο Τσακλόγλου ο εργατολόγος Διονύσης Τεμπονέρας, ο οποίος εκτιμά ότι με τη συγκεκριμένη εγκύκλιο προωθείται «η δεύτερη μεγαλύτερη μείωση συντάξεων μετά την περικοπή των Δώρων συντάξεων το 2013», συμβάλλει με το εξής παράδειγμα:

«Aς υποθέσουμε ότι γυναίκα συνταξιούχος με βαθμό αναπηρίας 70% λαμβάνει αναπηρική σύνταξη εξ ιδίου δικαιώματος, 600 ευρώ. (Αυτή η σύνταξη αποτελείται από το τμήμα της εθνικής σύνταξης που αντιστοιχεί στην αναπηρική 288 ευρώ + το τμήμα της ανταποδοτικής σύνταξης, ύψους 312 ευρώ.) Ο ασφαλισμένος σύζυγος πεθαίνει το 2020 και δικαιούνταν σύνταξης ύψους €900 (εθνική σύνταξη 384 ευρώ + ανταποδοτική σύνταξη 516 ευρώ).

Την πρώτη τριετία, η επιζώσα σύζυγος λαμβάνει κανονικά τη σύνταξη εξ ιδίου δικαιώματος και τη σύνταξη λόγω θανάτου που αντιστοιχεί στο 70% της σύνταξης που δικαιούνταν ο θανών (70% x 900 ευρώ = 630 ευρώ και αναλύεται σε εθνική σύνταξη 268,8 ευρώ + ανταποδοτική σύνταξη 361,2 ευρώ).

Σύνολο συντάξεων μέχρι σήμερα, εξ ιδίου δικαιώματος και θανάτου: 1.230 ευρώ (εθνική 288+268,8 και ανταποδοτική 312+361,2).

Στο εξής, με την εορταστική “εγκύκλιο Τσακλόγλου” το ποσό της εθνικής σύνταξης δεν μπορεί να υπερβαίνει σε άθροισμα από διαφορετικά δικαιώματα (σύνταξη χηρείας και αναπηρίας ή γήρατος) το ποσό των 384 ευρώ, δηλαδή μια πλήρη εθνική σύνταξη.

Συνεπώς, σύμφωνα με το ίδιο παράδειγμα, αν ο σύζυγος ανάπηρης συνταξιούχου απεβίωνε αύριο, θα λάμβανε από την εθνική σύνταξη 172,8 ευρώ λιγότερα τον μήνα, αφού αντί για 268,8 + 288 = 556,8 ευρώ θα πάρει 384 ευρώ. Δηλαδή, αντί για 1.230 ευρώ θα λάβει μόνο 1.057,2 ευρώ συνολικά».

Αυτή η διαφορά των 173 ευρώ δίνει το μέγεθος των διαφορετικών ταχυτήτων στις συντάξεις των παλαιών και νέων αναπήρων που τυγχάνει να λαμβάνουν και δεύτερη σύνταξη.

Αλλά και οι παλαιότεροι δικαιούχοι αναπηρικής σύνταξης που λαμβάνουν και δεύτερη σύνταξη, αν και δεν είμαστε βέβαιοι ότι πρέπει να κοιμούνται ήσυχοι, έτσι ή αλλιώς δεν θα τη γλιτώσουν εύκολα. Η εγκύκλιος αναφέρει ότι η περικοπή δεν θα έχει αναδρομική ισχύ και η όποια αναπροσαρμογή «θα απεικονιστεί πληροφοριακά ως προσωπική διαφορά και θα συνεχίσει να καταβάλλεται στον δικαιούχο» απορροφώντας προκαταβολικά την όποια μελλοντική αύξηση στις συντάξεις. Ωστόσο, στο τέλος του κειμένου επισημαίνει ότι «τα οικονομικά αποτελέσματα της παρούσας εγκυκλίου εφαρμόζονται από την ημερομηνία δημοσίευσής της και εφεξής».

Δύο ερωτήματα

Ακόμη κι αν υποτεθεί ότι επί πέντε χρόνια οι υπηρεσίες του ΕΦΚΑ εφάρμοζαν ή ερμήνευαν λανθασμένα τον Νόμο Κατρούγκαλου, γιατί η κυβέρνηση αποφάσισε να επιβάλει τώρα μια «διόρθωση» που κάνει φτωχότερους τους ήδη ευάλωτους από την αναπηρία συνταξιούχους; Kαι γιατί η εγκύκλιος-απάντηση σε ερωτήματα του ΕΦΚΑ υπογράφεται από τον υφυπουργό και όχι από τη γενική γραμματέα Κοινωνικών Ασφαλίσεων;