Η 14η Νοεμβρίου είναι η Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη και έχει επιλεχθεί γιατί είναι η ημερομηνία γέννησης του Dr. Frederick Banting, του ανθρώπου που από πολλούς θεωρείται ο «πατέρας» της ινσουλίνης. Το 1923 βραβεύθηκε με το βραβείο Νόμπελ, μιας και ήταν ο πρώτος άνθρωπος που χρησιμοποίησε την ινσουλίνη στους ανθρώπους.

Το σημερινό αφιέρωμα, ένα κείμενο που είναι μεταφρασμένο από το έγκυρο site Diabetes Daily, έχει σκοπό να φωτίσει τις λιγότερο γνωστές πλευρές του ανθρώπου που μας χάρισε την ινσουλίνη, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο τον έβλεπαν οι πρώτοι του ασθενείς, τα παιδιά, που χάρη στις προσπάθειές του, σώθηκαν από το θάνατο.

Γράμματα προς τον Banting

Ο Frederick Banting δεν μπορούσε να κοιμηθεί. Η ώρα ήταν 2 τα ξημερώματα της 1ης Νοεμβρίου 1920 και στο μυαλό του χόρευαν σκέψεις της ημέρας που πέρασαν. Λίγες ώρες νωρίτερα, είχε κάτσει να ετοιμάσει μια διάλεξη σχετικά με το μεταβολισμό υδατανθράκων. Είχε πρόσφατα εξασφαλίσει μια θέση στο Πανεπιστήμιο Western, στο Λονδίνο του Οντάριο, ως καθηγητής χειρουργικής και ανατομίας. Θα εργαζόταν κάποιες ώρες της ημέρας, σε συνδυασμό με την εργασία του στο δικό του ιδιωτικό ιατρείο. Ο Banting ήταν ορθοπεδικός χειρούργος και είχε κάποιες γνώσεις ενδοκρινολογίας, όμως, εκείνη τη νύχτα, καθώς περίμενε να τον πάρει ο ύπνος, μια σκέψη άρχισε να σχηματίζεται στο μυαλό του.

Νωρίτερα την ίδια μέρα, είχε διαβάσει ένα άρθρο στο τελευταίο τεύχος του περιοδικού Χειρουργική, Γυναικολογία και Μαιευτική. Το άρθρο ανέφερε ότι η φραγή ενός παγκρεατικού αγωγού από μια πέτρα είχε ως αποτέλεσμα την ατροφία των εξωκρινών κυττάρων acinar, όχι όμως και των εσωτερικών κυττάρων των νησιδίων. Με λίγα λόγια, ο φραγμός των αγωγών του παγκρέατος, μπορεί να επέτρεπε την απομόνωση και εξαγωγή της ορμόνης που θα γινόταν γνωστή ως ινσουλίνη.

Σήμερα, η διαβητική κοινότητα έχει εξυψώσει τον Banting ως ήρωα τόσο για αυτή του την ανακάλυψη, όσο και για τη φιλοσοφία του. Η φράση «η ινσουλίνη δεν μου ανήκει, ανήκει σε όλον τον κόσμο» αποτελεί σήμερα το σύνθημα των ανθρώπων που κινητοποιούνται κατά της υψηλής τιμής της ινσουλίνης. Το γεγονός ότι ο Banting και οι συνάδελφοί του αποφάσισαν να πουλήσουν την πατέντα για την ινσουλίνη στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο στην συμβολική τιμή του ενός δολαρίου, αποτελεί την ηθική θεμελίωση του αγώνα για πρόσβαση στην ινσουλίνη. Όμως, την ώρα που αυτά τα δύο αποτελούν αντικείμενο συζήτησης στη διαβητική κοινότητα, ο δημιουργός τους έχει χαθεί. Άλλωστε, ο Banting ήταν ένας περίπλοκος άνθρωπος, με αντιφατικές, πολλές φορές, απόψεις, ωστόσο έγινε ήρωας.

Ένας περίπλοκος άνθρωπος

Ο Banting ήταν ψηλός, σχεδόν 1,80μ και συνήθιζε να κάνει τα μαλλιά του χωρίστρα από τα αριστερά. Το στρογγυλό του πρόσωπο αγκάλιαζαν τα στρογγυλά του γυαλιά που στέκονταν πάνω σε μια προεξέχουσα μύτη. Όσοι τον γνώριζαν μιλούσαν για ένα σοβαρό, πολλές φορές εριστικό άνδρα, σε βαθμό που στις 27 Αυγούστου του 1923, η εφημερίδα δημοσίευσε μια φωτογραφία του στην οποία γελούσε, με τη λεζάντα «όποιο κι αν ήταν το αστείο, πρέπει να ήταν καλό».

Ο τραχύς χαρακτήρας του Banting θα καθόριζε τις σχέσεις που καλλιέργησε καθώς προσπαθούσε να απομονώσει την ινσουλίνη. Δεν φοβόταν την αντιπαράθεση, και μόλις λίγους μήνες αφότου ξεκίνησε να εργάζεται στα εργαστήρια, απείλησε τον John James Rickard Macleod προκειμένου να λάβει έναν ικανοποιητικό μισθό και περισσότερο χώρο στο εργαστήριο. Πίστευε στην δουλειά του, και σχετικά με τη συγκεκριμένη αντιπαράθεση έγραψε ότι: «Είχα παρατήσει τα πάντα… στον κόσμο για να κάνω αυτήν την έρευνα… και αν (ο Macleod) δεν μου έδινε αυτό που ζητούσα θα το έψαχνα αλλού.» Φυσικά βγήκε κερδισμένος.

Όμως, δεν κατάφερε να κερδίσει όλες τις μάχες που έδωσε στο Toronto. Δεν ήταν δική του η πρώτη επιτυχημένη δόση ινσουλίνης που χορηγήθηκε σε ανθρώπους, και κατέληξε να κρατά κακία στους συναδέλφους του. Δεν υπάρχει φωτογραφία του Banting δίπλα στους άλλους τρεις άνδρες που αναγνωρίστηκαν για την παραγωγή της ινσουλίνης. Και όταν το 1923 ο Banting και ο Macleod κέρδισαν το βραβείο Nobel για την ανακάλυψή τους, ο Banting αρνήθηκε να το παραλάβει ο ίδιος λόγω της κακίας που κρατούσε στον Macleod.

Ένας ήρωας

Ίσως, όμως, ο καλύτερος τρόπος να καταλάβει κανείς τον Dr. Frederick G. Banting, δεν είναι με την μελέτη των αντιπαραθέσεών του, ούτε διαβάζοντας το ημερολόγιό του. Τα πιο σημαντικά στοιχεία σχετικά με αυτόν τον γιατρό, που υπήρξε μέτριος φοιτητής της ιατρικής και δύσκολος συνεργάτης, βρίσκονται στα γράμματα που του έστειλαν οι πρώτοι του ασθενείς. Πρόκειται για μικρά παιδιά που έβλεπαν τον Banting λίγο-πολύ όπως τον βλέπουμε εμείς σήμερα – όχι ως προβληματικό και μέτριο άνθρωπο, αλλά ως σωτήρα.

Το γράμμα της Betsy γράφτηκε με την αδεξιότητα ενός μικρού κοριτσιού που μόλις έχει αρχίσει να μαθαίνει να γράφει. Κάποια από τα γράμματα ήταν μικρά, και άλλα μεγάλα, σπάνια όπως έπρεπε να είναι. Ίσως να είχε αναγκαστεί να ζητήσει βοήθεια προκειμένου να γράψει σωστό το όνομα του Dr. Banting. Παρ’ όλα αυτά, αυτό που μένει είναι η αίσθηση της ευγνωμοσύνης. «Είμαι ένα μικρό κορίτσι από το Texas που παίρνει ινσουλίνη» έγραφε η Betsy. Και συνέχισε γράφοντάς του ότι η ινσουλίνη «με κάνει να νιώθω καλύτερα, και είμαι τόσο χαρούμενη, θέλω να σε ευχαριστήσω». Με λίγα αντίστροφα γράμματα και χωρίς σημεία στίξης, ένα άλλο νεαρό κορίτσι, ονόματι Janet Turnbull έγραφε, «Αγαπητέ Δρ. Banting, αισθάνομαι τόσο καλά και τρώω τόσο καλά. Μου δίνουν δημητριακά και πατάτες».

Ο Banting διατήρησε στενές σχέσεις με κάποιους από τους ασθενείς του. Το Σεπτέμβρη του 1922 ο Teddy Ryder έγινε 6 ετών. Ήταν ένας από τους πρώτους ασθενείς του Banting, ο οποίος, αφού του έσωσε τη ζωή, πήγε στο πάρτι γενεθλίων του δύο μήνες αργότερα. Το 1923 ο Teddy έγραφε «Θα ήθελα πολύ να σε δω. Αισθάνομαι πολύ καλά τώρα. Θα ήθελα να έρθω στο Τορόντο να σε δω». Από κάτω ζωγράφισε ένα πλοίο και δύο αεροπλάνα. Στην ηλικία των 16 ετών, η Elizabeth Evans Hughes, η πιο γνωστή ασθενής του Dr. Banting, του έγραψε ζητώντας να της στείλει την ινσουλίνη νωρίτερα απ’ ότι είχε προγραμματιστεί. «Δυστυχώς» η ινσουλίνη που είχε λάβει δεν ήταν «τόσο αποτελεσματική» όπως συνήθως. Στη συνέχεια του έγραψε για τη ζωή και τα όνειρά της – αυτά που μπορούσαν να πραγματοποιηθούν μόνο εφόσον λάμβανε την ινσουλίνη.

Μια νέα πραγματικότητα

Πριν από εφεύρεση της ινσουλίνης, η μοναδική μέθοδος για την παράταση της ζωής ενός ανθρώπου με διαβήτη τύπου 1 ήταν οι δίαιτες πείνας. Τα παιδιά που εμφάνιζαν διαβήτη ήταν αδύνατα σαν στέκες, καθώς λάμβαναν πενιχρές μερίδες φαγητού. Για τα παιδιά που έγραφαν στον Dr. Banting, ήταν μεγάλη χαρά να βάλουν βάρος. Η Janet τελείωσε το γράμμα της ως εξής «Σας στέλνω λίγες φωτογραφίες. Μα δε φαίνομαι χοντρή; Με αγάπη, Janet.» Το βάρος του ανέφερε και ο Teddy, «Τώρα είμαι ένα χοντρό αγόρι και νιώθω καλά.» Η Myra Blaustein έγραψε στον Banting σχετικά με το 1 κιλό που κατάφερε να πάρει εφόσον ξεκίνησε να παίρνει ινσουλίνη. Και η Elizabeth έγραφε στον Banting σχετικά με τον αγώνα της να πάρει βάρος. «Είμαι 38 ¾ κιλά τώρα, όμως δεν βάζω τόσα κιλά μέσα στη βδομάδα όσα έβαζα. Ελπίζω ότι σύντομα θα αρχίσω να μεγαλώνω.»

Το μόνο που ήξεραν αυτά τα παιδιά ήταν ότι ο Banting τους είχε δώσει την ινσουλίνη που χρειάζονταν για να ζήσουν και τώρα έχει μείνει αυτή του η κληρονομιά. Οι συνομιλίες του με τα παιδιά δεν είχαν καμία σχέση με αυτές που είχε με τους συναδέλφους του. Αυτό αποδεικνύεται περίτρανα από τα γράμματα που λάμβανε, τα γεμάτα ευγνωμοσύνη. Ο Banting ήταν άνθρωπος. Είχε στιγμές καλές, στιγμές ησυχίας, στιγμές έντασης και στιγμές καλοσύνης. Όμως, η σκέψη που είχε ένας απλός άνθρωπος μια νύχτα που δεν μπορούσε να κοιμηθεί, τον έκανε ήρωα.