Ο Αυστριακός μουσικός Πάουλ Βιτγκενστάιν υπήρξε ένας από τους πιο σημαντικούς και ξεχωριστούς πιανίστες του 20ού αιώνα. Έχασε το δεξί του χέρι κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, έκανε σπουδαία καριέρα παίζοντας πιάνο με το αριστερό χέρι. Έργα ειδικά γι’ αυτόν και την ιδιομορφία του έγραψαν σπουδαίοι συνθέτες του περασμένου αιώνα, όπως ο Ρίχαρντ Στράους, ο Πάουλ Χίντεμιτ, ο Σεργκέι Προκόφιεφ, ο Μορίς Ραβέλ και ο Μπέντζαμιν Μπρίτεν.

Γεννήθηκε στις 5 Νοεμβρίου 1887 στην Βιέννη, στους κόλπους μιας πάμπλουτης οικογένειας. O πατέρας του ήταν ο σιδηροβιομήχανος Καρλ Βιτγκενστάιν, εβραϊκής καταγωγής που είχε μεταστραφεί στον χριστιανισμό, όπως και άλλα μέλη της ευρύτερης οικογένειας του. Ο Καρλ Βιτγκενστάιν είχε αποκτήσει 9 παιδιά από την σύζυγό του Λεοπολντίνε Κάλμους. Μεταξύ αυτών ο Πάουλ και ο Λούντβιχ Βιτγκενστάιν, ο μετέπειτα διάσημος και επιδραστικός φιλόσοφος.

Από μικρός ασχολήθηκε με την μουσική, έχοντας πολύ καλές επιδόσεις στο πιάνο, αν αναλογιστούμε ότι έπαιζε ντουέτα με τον φίλο της οικογένειας Ρίχαρντ Στράους, διάσημο μαέστρο και συνθέτη. Από τα ευρύχωρα σαλόνια της πατρικής οικίας περνούσαν ταχτικά σημαντικές προσωπικότητες της μουσικής, όπως οι Γιοχάνες Μπραμς και ο Γκούσταβ Μάλερ, η ενθάρρυνση των οποίων συνέβαλε καθοριστικά στην απόφασή του να ασχοληθεί επαγγελματικά με την μουσική.

Το 1913, ο Πάουλ Βιτγκενστάιν έδωσε το πρώτο του κοντσέρτο στην Βιέννη, αποσπώντας κολακευτικές κριτικές. Όμως η πολλά υποσχόμενη καριέρα του διακόπηκε με την έναρξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν κλήθηκε να υπηρετήσει την πατρίδα του. Η Αυστροουγγαρία, που άναψε την θρυαλλίδα του «Μεγάλου Πολέμου» κατείχε ηγετική θέση μαζί με την Γερμανία στις λεγόμενες «Κεντρικές Δυνάμεις», που μάχονταν τις δυνάμεις της «Αντάντ». Ο στρατιώτης Βιτγκενστάιν είχε την ατυχία να χτυπηθεί από σφαίρα στον ώμο πολεμώντας στο ανατολικό μέτωπο και να συλληφθεί αιχμάλωτος από τους Ρώσους.

Κατά την διάρκεια της αιχμαλωσίας του στην Σιβηρία το τραυματισμένο δεξί χέρι του έπαθε σηψαιμία και οι γιατροί αναγκάστηκαν να του το κόψουν. Δεν το έβαλε κάτω και πήρε την απόφαση να συνεχίσει την ενασχόλησή του με το πιάνο. Μέσω του Δανού πρεσβευτή στην Μόσχα επικοινώνησε με τον παλιό του δάσκαλο Γιόζεφ Λάμπορ και του ζήτησε να τού γράψει ένα έργο για το αριστερό χέρι. Αυτός καίτοι τυφλός ανταποκρίθηκε αμέσως.

Με την λήξη του πολέμου και την επιστροφή του στην Βιέννη, έπεσε με τα μούτρα στην δουλειά διασκευάζοντας γνωστά πιανιστικά κοντσέρτα για να μπορεί να τα παίζει με το ένα χέρι. Οι θερμές κριτικές που έλαβε για το κοντσέρτο του Λάμπορ, τον ώθησε να ζητήσει από γνωστούς συνθέτες της εποχής του να γράψουν κοντσέρτα ειδικά γι’ αυτόν . Ο Ρίχαρντ Στράους, ο Πάουλ Χίντεμιτ, ο Σεργκέι Προκόφιεφ, ο Έριχ Κόρνγκολντ και ο Μπέντζαμιν Μπρίτεν ήταν μεταξύ αυτών που ανταποκρίθηκαν. Πιο γνωστό απ’ όλα αυτά τα έργα είναι το «Κοντσέρτο για αριστερό χέρι» που συνέθεσε ο Μορίς Ραβέλ.

Ο Πάουλ Βιτγκενστάιν ήταν πλέον ένας καταξιωμένος πιανίστας και περιζήτητος στις αίθουσες συναυλιών της Ευρώπης. ¨Όμως η μοίρα τού έπαιξε ένα ακόμη παιγνίδι. Με την ενσωμάτωση της Αυστρίας στην Γερμανία από τον Χίτλερ το 1938 («Άνσλους»), η οικογένεια Βιτγκενστάιν καταχωρήθηκε ως εβραϊκή, παρότι τα περισσότερα μέλη της είχαν μεταστραφεί στον χριστιανισμό και η κολοσσιαία περιουσία της δημεύτηκε.

Ο Πάουλ με την σύζυγό του Χίλντε (29 χρόνια μικρότερή του) και τα δυό παιδιά τους αναγκάστηκαν νε εκπατρισθούν στις ΗΠΑ, όπου ο διάσημος πιανίστας πέρασε το υπόλοιπο διάστημα της ζωής του δίνοντας συναυλίες και παραδίδοντας μαθήματα πιάνου.

Ο Πάουλ Βιτγκενστάιν δεν επέστρεψε ποτέ στην πατρίδα του και άφησε την τελευταία του πνοή στην Νέα Υόρκη, στις 3 Μαρτίου 1961, σε ηλικία 73 ετών.