Πριν λίγους μήνες το Συμβούλιο της Επικρατείας επικύρωσε την εφετειακή απόφαση για την αποζημίωση 260.000 ευρώ στους συγγενείς ενός 14χρονου που έχασε τη ζωή του το 1998 από λάθος διάγνωση.

Ο μαθητής μεταφέρθηκε σε νοσοκομείοτης Ηπείρου με υψηλό πυρετό, πονοκέφαλο, βήχα και ναυτία. Ο εφημερεύων γιατρός εκτίμησε ότι πρόκειται για ιογενή λοίμωξη, του χορήγησε αντιβιοτικά και αντιπυρετικό και τον έστειλε πίσω στο σπίτι.

Λίγες ώρες αργότερα, ο νεαρός απεβίωσε από μηνιγγιτιδοκοκκική σηψαιμία.

Πέρα από την αποζημίωση που ήρθε στην οικογένεια του θύματος μετά από σχεδόν 20 χρόνια, ο γιατρός κρίθηκε ένοχος για ανθρωποκτονία από αμέλεια και καταδικάστηκε σε φυλάκιση 30 μηνών.

Και δεν είναι το μοναδικό περιστατικό που κάποιος ασθενής πέθανε ή έστω έπαθε κάποια σωματική βλάβη από λάθος του γιατρού.

Σύμφωνα με πρόσφατα στατιστικά στοιχεία από μη κερδοσκοπική οργάνωση Health First Europe, αν οι γιατροί παραδέχονταν τα λάθη τους και με κάποιον τρόπο καταγράφονταν ώστε να αποφευχθούν παρόμοια λάθη στο μέλλον, υπήρχε περίπτωση να μειωθούν κατά 3,2 εκατομμύρια οι μέρες νοσηλείας των ασθενών, να προκαλούνται 260.000 λιγότερες περιπτώσεις αναπηρίας και 95.000 λιγότερους θανάτους σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Εκτιμάται ότι το 70% των ιατρικών σφαλμάτων μπορεί να οδηγήσει σε θάνατο ή αναπηρία, ενώ περίπου το 30% προκαλεί μικρότερα προβλήματα, όπως διαμονή στο νοσοκομείο για περισσότερες μέρες ή ένα επιπλέον χειρουργείο.

Μάλιστα, οι χειρουργοί, οι μαιευτήρες γυναικολόγοι, οι ορθοπεδικοί και οι αναισθησιολόγοι λέγεται ότι είναι πιο εύκολο να πέσουν σε ιατρικά σφάλματα, ενώ στην αντίθετη πλευρά βρίσκονται οι παθολόγοι, οι καρδιολόγοι και οι οφθαλμίατροι.

Παρόλο που στην Ελλάδα δεν υπάρχει κάποιο σύστημα καταγραφής των ιατρικών λαθών, υπολογίζεται ότι γίνονται 6000 ιατρικά λάθη ετησίως, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι εκδικάζονται.

Οι συχνότερες αιτίες

Έρευνα με τίτλο «Organisational Culture and Patient Safety» που έγινε στο πλαίσιο ευρωπαϊκού προγράμματος έδειξε ότι περίπου οι μισοί γιατροί στα ελληνικά νοσοκομεία έχουν κάνει τουλάχιστον ένα λάθος τον τελευταίο μήνα, ενώ το 4% ανέφερε ότι έκανε περισσότερα από 4 λάθη.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, η σημαντικότερη αιτία των ιατρικών σφαλμάτων είναι η έλλειψη ομαδικότητας μεταξύ των γιατρών.

Παράλληλα, διαπιστώθηκε ότι οι γυναίκες γιατροί κάνουν λιγότερα λάθη από τους άνδρες. Αυτό που προκάλεσε εντύπωση είναι ότι οι έμπειροι γιατροί κάνουν περισσότερα λάθη.

Αυτό ίσως οφείλεται στο γεγονός ότι βγάζουν πιο γρήγορα συμπεράσματα από έναν νέο γιατρό που θα ακούσει πιο εύκολα τις συμβουλές και παρατηρήσεις των συναδέλφων του και έτσι, μπορεί να αποφύγει τα χειρότερα.
Πολλές φορές, λάθη γίνονται και από την εξουθένωση των γιατρών, με αποτέλεσμα να πέφτει η απόδοση τους και δεν μπορούν να εκτιμήσουν σωστά την κατάσταση.

Τα πιο συνηθισμένα λάθη που γίνονται είναι η χορήγηση λανθασμένης δοσολογίας φαρμάκου και η λανθασμένη διάγνωση.

Αύξηση των δικαστικών διεκδικήσεων

Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότεροι ασθενείς και συγγενείς των θυμάτων, καταγγέλουν τους γιατρούς που υπέπεσαν σε λάθος. Διεκδικούν την απόδοση δικαιοσύνης, αλλά και αποζημίωση,που συνήθως κυμαίνεται στις 300 χιλιάδες ευρώ.

Γι’ αυτό και πολλοί γιατροί κάνουν ασφάλιση αστικής ευθύνης σε περίπτωση ιατρικού λάθους.

Σύμφωνα με τη νομοθεσία «ο ιατρός οφείλει να παρέχει με ζήλο, ευσυνειδησία και αφοσίωση την ιατρική του συνδρομή, σύμφωνα με τις θεμελιώδεις αρχές της ιατρικής επιστήμης και της κτηθείσας πείρας τηρώντας τις ισχύουσες διατάξεις για τη διαφύλαξη των ασθενών και την προστασία των υγιών».

Σε περίπτωση που αποδειχθεί δικαστικώς ότι ο γιατρός ευθύνεται για τη ζημία που έπαθε ο ασθενής από οποιαδήποτε αμέλειά του και αν κατά την εκτέλεση των ιατρικών του καθηκόντων δεν έδρασε σύμφωνα με τις θεμελιώδεις αρχές της ιατρικής επιστήμης, καταδικάζεται σε φυλάκιση και στον ασθενή ή στην οικογένεια του θύματος δίνεται αποζημίωση.

Όπως φαίνεται όμως, από τα περιστατικά που έχουν βγει στη δημοσιότητα, η διαδικασία απόδοσης της δικαιοσύνης είναι αρκετά χρονοβόρα και συνήθως τα χρήματα δίνονται μετά από έξι χρόνια.

Πολλοί γιατροί από φόβο μην κατηγορηθούν για λάθος διάγνωση, ακολουθούν αμυντική ιατρική. Παρόλο που θα μπορούσαν να βγάλουν ιατρικό πόρισμα νωρίτερα, υποβάλλουν τον ασθενή σε μια σειρά εξετάσεων για να βεβαιωθούν ότι έχουν κάνει σωστή εκτίμηση. Αυτό όμως, μπορεί να οδηγήσει τόσο σε καθυστερημένη χορήγηση των φαρμάκων, όσο και σε επιβάρυνση της οικονομίας. Αμερικανική έρευνα έδειξε ότι μόνο οι εξετάσεις για ορθοπεδικά προβλήματα κοστίζουν δύο δισεκατομμύρια δολάρια το χρόνο.

Όπως λένε πολλοί γιατροί τα λάθη είναι αναπόφευκτα. Η καλύτερη λύση είναι η βελτίωση του συστήματος με την καταγραφή και τον έλεγχο των σφαλμάτων, γιατί έτσι θα μπορέσουν να μάθουν ο ένας από τον άλλον.

Τις περισσότερες φορές, ένα σφάλμα επηρεάζει και τη ψυχολογία των γιατρών. Πολλοί μιλούν για τα δεύτερα θύματα μιας τέτοιας κατάστασης.

Πρωτεύοντα θύματα είναι αυτά που βλάπτονται από το λάθος, ενώ δευτερεύοντα θεωρούνται εκείνα που πρέπει να ζήσουν με τις επιπτώσεις της πράξης τους.

Τρανταχτό παράδειγμα είναι η νοσοκόμα Kimberly Hiatt που κατα λάθος έδωσε 10 φορές περισσότερο ασβέστιο από τη συνιστώμενη δοσολογία σε ένα μωρό 8 μηνών. Το μωρό πέθανε από υπερβολική δόση. Η 50χρονη νοσοκόμα δεν άντεξε τις τύψεις και αυτοκτόνησε μερικούς μήνες αργότερα.

Αμερικανική έρευνα έχει δείξει ότιι γιατροί και νοσοκόμοι που έκαναν κάποιο ιατρικό λάθος, αντιμετωπίζουν προβλήματα, όπως άγχος, αϋπνία, ακόμα και αυτοκτονικές τάσεις.

Δείτε την ομιλία του γιατρού Μπράιαν Γκόλντμαν στο TEDxToronto 2010 που μέσα από δικές του ιστορίες λέει ότι η ιατρική νοοτροπία της άρνησης και της ντροπής, αποτρέπει τους γιατρούς από το να μιλάνε για τα λάθη τους και να τα χρησιμοποιούν για να μαθαίνουν και να βελτιώνονται. Παροτρύνει τους γιατρούς να αρχίσουν να μιλάνε για αυτά παρά τις επιπτώσεις: