Είναι μεσημέρι. Τελευταίες ώρες του μαθήματος για κάποια παιδιά. Μπαίνουμε στο ειδικό δημοτικό σχολείο τυφλών του ΚΕΑΤ (Κέντρο Εκπαίδευσης και Αποκατάστασης Τυφλών) στην Καλλιθέα και τα πάντα παίρνουν χρώμα.
Οι πολύχρωμοι διάδρομοι είναι γεμάτοι με ζωγραφιές και χειροτεχνίες των παιδιών. Αμέσως σχηματίζεται ένα χαμόγελο στο πρόσωπό σου. Στο βάθος του διαδρόμου ακούγονται τραγούδια. Χαρούμενες μελωδίες και παιδικές φωνές. Εκεί συναντάμε την Ελισάβετ Μουτζορογεώργου. Κάθεται μαζί με τα παιδιά και παρακολουθεί την πρόβα με τη δασκάλα μουσικής. Η Ελισάβετ είναι η εκπαιδευτικός που συμπεριέλαβε στο μάθημα της πληροφορικής τα παιχνίδια για τυφλά παιδιά. «Μου έλυσαν τα χέρια. Με βοήθησαν πολύ στην εισαγωγή των μαθητών στη χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή. Κανένα παιδί δεν “φοβάται”. Ερχονται στο μάθημα χαρούμενα. Φέτος ξεκινήσαμε για πρώτη φορά και με την Α΄ δημοτικού».
Προχωράμε ανάμεσα στις αίθουσες και βρίσκουμε το γραφείο του διευθυντή. «Τα παιδιά πρέπει να έρχονται σε επαφή με τον υπολογιστή. Σκεφτήκαμε πως από το να μάθουν κάποια πράγματα θεωρητικά τα οποία δεν θα τους είναι χρήσιμα στο άμεσο μέλλον, είναι καλύτερα να ξεκινήσουν μέσα από τα παιχνίδια. Οι πληροφορίες πλέον είναι ηλεκτρονικές. Δεν υπάρχουν τόσα βιβλία στην Μπράιγ και δεν είναι τόσο εύκολο να χρησιμοποιούνται καθημερινά» τόνισε στο Documento ο Φίλιππος Κατσούλης.
Τα χαμόγελα πίσω από μια σκοτεινή οθόνη
Ανεβαίνουμε στον επάνω όροφο. Εκεί βρίσκεται η αίθουσα πληροφορικής. Είναι μικρή αλλά διαθέτει χαρακτήρα. Τα παιδιά έχουν βάλει και εδώ το χέρι τους. Ο Μάρκος και ο Γιάννης έρχονται παρέα με τη δασκάλα τους για να παίξουν. «Ποιο παιχνίδι θέλετε να παίξουμε;» ρωτάει η κ. Μουτζορογεώργου. «Αυτό με τα φαγητά» απαντάει γρήγορα ο Μάρκος. «Γιατί αυτό;» τον ρωτάμε. «Γιατί είμαι γλυκατζής και φαγάς» λέει με χαμόγελο ο Μάρκος, ο οποίος, όπως φάνηκε, εκτός από τα παιχνίδια είναι ενθουσιασμένος και με το… φαγητό. «Εσύ, Γιάννη;» λέει απευθυνόμενη στον μικρότερο μαθητή η δασκάλα. «Την κιβωτό του Νώε». Τα παιδιά κάθονται και ξεκινούν το παιχνίδι, αφού βέβαια πρώτα βρουν την εφαρμογή. Τα ρωτάμε γιατί τους αρέσουν τα παιχνίδια αυτά. «Μας αρέσει που ακούμε τη φωνή μας. Ακούμε και άλλα παιδιά και ψάχνουμε να βρούμε ποια μίλησαν και τι είπαν». Η κ. Μουτζορογεώργου μας ενημερώνει: «Με τα παιχνίδια έχει δοθεί άλλη διάσταση στο μάθημά μας. Τα παιδιά παίζουν και εξασκούν τη μνήμη τους. Οταν πρωτοξεκινήσαμε με τα παιχνίδια έβαλα τη δική μου φωνή. Αργότερα βάλαμε τα παιδιά τα ίδια να μιλάνε. Ηχογραφήσαμε τις φωνές των παιδιών και ντύσαμε τα παιχνίδια μ’ αυτές. Ολη η διαδικασία έγινε προσωποποιημένη. Χαίρονταν που άκουγαν τις φωνές τους αλλά και που έψαχναν ποιος ή ποια είπε τι. Εχουμε φτιάξει περισσότερα από δέκα παιχνίδια και συνέχεια μου ζητάνε και άλλα».
Ο Φίλιππος Κατσούλης βρίσκεται στο ΚΕΑΤ από το 2002. «Όταν ήρθα εδώ» μας λέει «είχαμε δύο υπολογιστές. Και οι δύο ήταν σε σακούλες. Ελεγαν, θυμάμαι, να μην τους πειράζουμε γιατί θα χαλάσουν». Οταν ανέλαβε διευθυντής έφερε την τεχνολογία στην καθημερινότητα των μαθητών. «Τα παιδιά μαθαίνουν σαν σφουγγάρια. Σκεφτήκαμε να εντάξουμε τα παιχνίδια στο πρόγραμμα. Στην ώρα αυτή και μέσω των παιχνιδιών οι μαθητές μαθαίνουν να χρησιμοποιούν τον υπολογιστή. Τα πλήκτρα που θα χρησιμοποιούσαν γενικά για να περιηγηθούν στον υπολογιστή είναι αυτά που χρησιμοποιούν και στα παιχνίδια. Στόχος μας είναι να μάθουν τα βασικά μέσα από το παιχνίδι. Να ανοίγουν τον υπολογιστή, να μάθουν τον χειρισμό με τα βασικά πλήκτρα. Πάνω σ’ αυτές τις γνώσεις χτίζουμε νέες. Εκμεταλλευόμαστε την επιθυμία τους για παιχνίδι για να διδάξουμε άλλα πράγματα».
«Η τεχνολογία δεν πρέπει να κλείνεται σε σκονισμένα συρτάρια κάποιων σχολών σε πανεπιστήμια, στα συρτάρια κάποιου ερευνητή ή επιστήμονα. Πρέπει να φτάνει σε όλους δωρεάν. Να λύσει καθημερινά προβλήματα». Μ’ αυτά ακριβώς τα λόγια ο Βασίλης Γιαννακόπουλος μας περιγράφει την «κοσμοθεωρία» της SciFY. «Αυτό κρύβει και το όνομα της ΜΚΟ. Είναι Science For You. Επιστήμη για εσένα δηλαδή. Για όλους» προσθέτει ο impact & marketing manager της SciFY.
Η ιδέα του «αμετανόητου ερευνητή»
Η ιδέα για μια ΜΚΟ που θα υλοποιεί τεχνολογίες αναγκαίες για την καθημερινότητα οι οποίες θα διατίθενται δωρεάν στον τελικό χρήστη γεννήθηκε από τον αδερφό του Βασίλη, τον δρα Γιώργο Γιαννακόπουλο. «Αμετανόητος ερευνητής» στο ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος, όπως μας τον παρουσιάζει, σκέφτηκε πως μια ομάδα ανθρώπων που θα παίρνει ώριμα ερευνητικά αποτελέσματα, θα τα εξελίσσει και θα τα προσφέρει στην κοινωνία δωρεάν με ανοιχτό κώδικα είναι απαραίτητη. Συνιδρυτής της SciFY είναι ο Βασίλης Σαλαπάτας, ο οποίος, όπως διαβάζουμε στην ιστοσελίδα της ΜΚΟ, «υποφέρει από υπερπαραγωγή ιδεών αν και βελτιώνεται σταδιακά».
Πώς όμως δημιουργήθηκαν τα παιχνίδια για παιδιά με προβλήματα όρασης; «Εβλεπες παιδιά μπροστά σου που δεν είχαν παιχνίδια να παίξουν. Δεν είχαν ποιοτικά ηλεκτρονικά παιχνίδια. Ολοι μας μεγαλώνοντας παίζαμε με τον υπολογιστή. Δεν γίνεται αυτά τα παιδιά να μην έχουν κάποια παιχνίδια. Δεν γίνεται να μην κάνεις κάτι γι’ αυτό. Θέλεις να το λύσεις αυτό το πρόβλημα. Κάπως έτσι γεννήθηκε και υλοποιήθηκε η ιδέα» αναφέρει στο Documento ο Β. Γιαννακόπουλος.
«Για να δημιουργήσουμε λύσεις σε ένα κοινωνικό πρόβλημα» συνεχίζει, «χρειάζεται να ακολουθήσουμε τρεις φάσεις. Πρώτα δημιουργούμε την κοινότητα. Τη συμμαχία των προθύμων, να το πούμε έτσι. Αρα όταν φτιάξαμε τα παιχνίδια για τυφλά παιδιά δεν καθίσαμε μεταξύ μας να μιλάμε. Ηρθαν αρμόδιοι από κάθε τομέα και φυσικά οι χρήστες που θα χρησιμοποιούσαν την εφαρμογή. Αν δουλέψεις με τους τελικούς χρήστες από τη μία και τους ειδικούς από την άλλη δημιουργείς μια συμμαχία ανθρώπων που έχουν και την ανάγκη και τις δεξιότητες που χρειάζονται για να δημιουργήσεις τη λύση. Φυσικά εσύ διαθέτεις το τεχνολογικό υπόβαθρο για να την υλοποιήσεις.
Το δεύτερο στάδιο είναι να φτιάξεις την τεχνολογική λύση και να την προσφέρεις δωρεάν. Ωστε να μπορούν όλοι να τη χρησιμοποιήσουν. Το τρίτο και τελευταίο στάδιο είναι η επικοινωνία των ανθρώπων. Η κοινότητα που έχει δημιουργηθεί φέρνει πιο κοντά ανθρώπους που αντιμετωπίζουν καθημερινά τα ίδια προβλήματα. Εχουν τις ίδιες ανάγκες και ιδιαιτερότητες. Αλλιώς ίσως να μην είχε δημιουργηθεί αυτή η κοινότητα. Ετσι μοιράζουμε και γενικά δηλαδή μοιράζεται η γνώση ελεύθερα».
Η κοινότητα των παιχνιδιών για τυφλά παιδιά έχει εξελιχθεί πάρα πολύ τα τελευταία χρόνια. Σημαντικό ρόλο σε αυτό διαδραμάτισε η δυνατότητα που έδωσε η SciFY στους τελικούς χρήστες να φτιάξουν το δικό τους παιχνίδι. Να ανεβάσουν δικούς τους ήχους και εικόνες. Να μοιραστούν τα παιχνίδια με όλους. Είναι μια εύκολα διαχειρίσιμη πλατφόρμα. Και όλα αυτά, φυσικά, δωρεάν.
«Βλέπουμε εκπληκτικές και ενδιαφέρουσες δυναμικές μέσα από τη χρήση των παιχνιδιών. Εχουν διοργανωθεί τουρνουά ακόμη και με σχολεία βλεπόντων. Εξαιρετικό είναι αυτό που έγινε με το 3ο νηπιαγωγείο του Δήμου Βύρωνα και το ΚΕΑΤ. Οι νηπιαγωγοί έφτιαξαν (πέρα από τα ηλεκτρονικά παιχνίδια που έπαιξαν τα παιδιά) και φυσικά παιχνίδια. Τα παιδιά ζωγράφιζαν μαζί, περνούσαν εμπόδια, έπιαναν αντικείμενα με τα χέρια τους για να βρουν τι είναι κ.ά.» σχολιάζει ο κ. Γιαννακόπουλος.
Τα μηνύματα που έχει δεχτεί όλη η ομάδα από γονείς, εκπαιδευτικούς, παιδιά και χρήστες είναι συγκινητικά. «Είναι τρομερό να ακούς “ευχαριστώ” από τους ανθρώπους. Ασχολούμαστε με τις βοηθητικές τεχνολογίες εδώ και χρόνια. Τα μηνύματα του κόσμου μας δίνουν δύναμη».
