ΕΣΑμεΑ
Στοιχεία για την Εκπαίδευση των μαθητών με αναπηρία ή/ και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, κοινοποίησε δια του 5ου Δελτίου του Παρατηρητηρίου της η ΕΣΑμεΑ.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Παρατηρητηρίου της η ΕΣΑμεΑ:
- 90.743 οι μαθητές με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες το σχολικό έτος 2017-2018.
- 57.3% των μαθητών με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες στα γενικά σχολεία δεν λαμβάνουν εξειδικευμένη υποστήριξη.
- Στη δευτεροβάθμια δε μόνο 1 στους 10 λαμβάνει εξειδικευμένη υποστήριξη.
- Το 35% των μαθητών των τμημάτων ένταξης έχουν τοποθετηθεί χωρίς καμία αξιολόγηση από διαγνωστικό φορέα.
- Μόλις το 7% των μαθητών με αναπηρία ή/και Ε.Ε.Α. υποστηρίχθηκε με παράλληλη στήριξη.
5ο Δελτίο του Παρατηρητηρίου της Ε.Σ.Α.μεΑ.: Στοιχεία για την Εκπαίδευση των μαθητών με αναπηρία ή/ και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες- Μονόδρομος η ριζική αναδιοργάνωση
Στοιχεία για την Εκπαίδευση των μαθητών με αναπηρία ή/ και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες
- 90.743 οι μαθητές με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες το σχολικό έτος 2017-2018- 6,3% των μαθητών της χώρας
- 57.3% των μαθητών με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες στα γενικά σχολεία δεν λαμβάνουν εξειδικευμένη υποστήριξη, παρά υποστηρίζονται μόνο από τον εκπαιδευτικό της γενικής τάξης
- Στη δευτεροβάθμια δε μόνο 1 στους 10 λαμβάνει εξειδικευμένη υποστήριξη
- Το 35% των μαθητών των τμημάτων ένταξης έχουν τοποθετηθεί χωρίς καμία αξιολόγηση από διαγνωστικό φορέα
- Μόλις το 7% των μαθητών με αναπηρία ή/και Ε.Ε.Α. υποστηρίχθηκε με παράλληλη στήριξη, από τους οποίους 8 στους 10 για λιγότερο από 20 ώρες την εβδομάδα.
ΕΣΑμεΑ – Δελτίο Στατιστικής Πληροφόρησης
Το φλέγον θέμα της Εκπαίδευσης των μαθητών με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες αποτελεί το αντικείμενο του 5ου κατά σειρά Δελτίου Στατιστικής Πληροφόρησης του Παρατηρητηρίου Θεμάτων Αναπηρίας της Ε.Σ.Α.μεΑ. (ο σύνδεσμος παραπέμπει στο Δελτίο Στατιστικής Πληροφόρησης).
5ο Δελτίο του Παρατηρητηρίου της ΕΣΑμεΑ
Όπως είναι γνωστό για την Ε.Σ.Α.μεΑ. η περιφρούρηση και η προώθηση του δικαιώματος των παιδιών και των ατόμων με αναπηρία σε ποιοτική και ισότιμη εκπαίδευση αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα.
Η εκπαίδευση είναι ένα θεμελιώδες δικαίωμα καθώς και σημαντικός καταλύτης για την εκπλήρωση πολλών άλλων ανθρώπινων δικαιωμάτων, όπως του δικαιώματος στην εργασία, της συμμετοχής στην κοινωνική και πολιτιστική ζωή, στην άσκηση των πολιτικών δικαιωμάτων.
Για τα άτομα με αναπηρία η εκπαίδευση έχει πρόσθετη σημασία, καθώς ασκεί καθοριστικό αντίκτυπο στην αυτονομία και την ανεξαρτησία τους, στη δυνατότητά τους να ζήσουν μια ζωή με αξιοπρέπεια και αυτο-καθορισμό.
Για αυτό το λόγο, η Ε.Σ.Α.με.Α., στο πλαίσιο του Παρατηρητηρίου Θεμάτων Αναπηρίας, έχει ορίσει τον τομέα της εκπαίδευσης ως βασική περιοχή έρευνας, εστιάζοντας ιδιαίτερα στον προσδιορισμό των εμποδίων και των φραγμών που αντιμετωπίζουν τα παιδιά και τα άτομα με αναπηρία.
Για πρώτη φορά παρουσιάζονται στο ευρύ κοινό από το Παρατηρητήριο Θεμάτων Αναπηρίας στοιχεία που αφορούν στο μαθητικό δυναμικό με αναπηρία ή/ και Ε.Ε.Α., καθώς μόλις το 2018 υπήρξαν δεδομένα για αυτούς τους μαθητές που φοιτούν στα γενικά σχολεία.
Τα προηγούμενα έτη, τα μόνα διαθέσιμα στοιχεία περιορίζονταν στον μαθητικό πληθυσμό των ειδικών σχολείων, αποκλείοντας έτσι κάθε δυνατότητα σχεδιασμού και παρακολούθησης τεκμηριωμένων πολιτικών για την ενταξιακή εκπαίδευση των μαθητών με αναπηρία.
Τα στοιχεία αυτά δημοσιεύονται στο παρόν 5ο Δελτίο Στατιστικής Πληροφόρησης του Παρατηρητηρίου Θεμάτων Αναπηρίας της Ε.Σ.Α.μεΑ., το οποίο παρέχει μια αρχική αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης, αξιοποιώντας τα πλέον πρόσφατα και αξιόπιστα δεδομένα του υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, αποτελώντας τη βάση για περαιτέρω έρευνα, αλλά και για συνεργασία με τους αρμόδιους φορείς.
Με αυτό τον τρόπο θα εμπλουτιστεί η συλλογή στοιχείων με σκοπό τη συστηματική παρακολούθηση αυτής την μακράς μετάβασης σε ένα «Σχολείο για Όλους» τους μαθητές.
Τα στοιχεία που φέρνουμε στη δημοσιότητα καθιστούν ορατή τη μεγάλη κατηγορία μαθητών με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες (90.743 μαθητές) που αποτελούν το 6.3% του συνολικού μαθητικού πληθυσμού της χώρας, με τη μεγάλη πλειονότητα αυτών των μαθητών να φοιτούν σε γενικά σχολεία.
Ωστόσο, γίνεται σαφές ότι η de facto εγγραφή των μαθητών με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες στα γενικά σχολεία δεν συνιστά ουσιαστική ένταξη τους σε ένα συμπεριληπτικό εκπαιδευτικό σύστημα.
Είναι πολύ ανησυχητικά τα ποσοστά μαθητών που παρότι φοιτούν σε γενικά σχολεία δεν λαμβάνουν καμία εξειδικευμένη υποστήριξη, αλλά και τα ποσοστά αυτών που είτε εντάσσονται σε πολυπληθή και ετερόκλητα τμήματα ένταξης, τα οποία λειτουργούν σε πολλές περιπτώσεις ως ο «καιάδας» των γενικών σχολείων, είτε λαμβάνουν μόνο μερικώς εξατομικευμένη υποστήριξη η οποία δεν καλύπτει τις πραγματικές ανάγκες των μαθητών.
Επίσης, η ανεπάρκεια στην λειτουργία και την στελέχωση των ΚΕΣΥ (Κέντρα Εκπαιδευτικής και Συμβουλευτικής Υποστήριξης) δημιουργεί σοβαρά προβλήματα στις οικογένειες και καθυστερήσεις στις διαδικασίες αξιολόγησης και υποστήριξης των μαθητών, οι οποίες επιβεβαιώνονται στο παρόν από τον υψηλό αριθμό μαθητών που φοιτούν σε Τ.Ε. χωρίς να φέρουν επίσημη αξιολόγηση/γνωμάτευση.
Δυστυχώς τα στοιχεία υποδεικνύουν επίσης ότι η πλειονότητα των μέτρων που λαμβάνονται προς την κατεύθυνση της συμπεριληπτικής εκπαίδευσης περιορίζονται ως επί των πλείστω στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση, γεγονός που όχι μόνο δεν εξασφαλίζει τη σχολική εξέλιξη των μαθητών με αναπηρία επιτείνοντας τη σχολική διαρροή, αλλά κυρίως αναχαιτίζει την πραγματική δυνατότητα κοινωνικής και επαγγελματικής ένταξης στο μέλλον.
Τέλος, διαπιστώνεται ότι ένα τμήμα του πληθυσμού των μαθητών που αντιμετωπίζουν σοβαρές αναπηρίες, μαθητές δηλαδή περισσότερο εκτεθειμένοι στον κοινωνικό αποκλεισμό, παραμένουν σε αυστηρώς διαχωρισμένα πλαίσια εκπαίδευσης. Σημειώνεται ότι ο πληθυσμός των ειδικών σχολείων εξακολουθεί να αυξάνεται τα τελευταία χρόνια.
Γενναία αναδιοργάνωση της εκπαίδευσης
Τα παραπάνω συμπεράσματα του Δελτίου Στατιστικής Πληροφόρησης του Παρατηρητηρίου Θεμάτων Αναπηρίας οδηγούν μόνο σε μία παραδοχή, ότι δηλαδή απαιτείται γενναία αναδιοργάνωση της εκπαίδευσης στη βάση εθνικού σχεδίου δράσης για την ουσιαστική μετάβαση σε ένα σχολείο για όλους τους μαθητές. Ένα σχέδιο δράσης που θα καθορίζει εθνικές προτεραιότητες, στόχους, άξονες και δράσεις, σε συμφωνία με το Σύνταγμα της χώρας, το άρθρο 24 της Σύμβασης του ΟΗΕ για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία και με τον στόχο 4 της Ατζέντας 2030 για την βιώσιμη ανάπτυξη, και στη βάση τεκμηριωμένης ανάλυσης της κατάστασης και αξιόπιστων στατιστικών δεδομένων, με σαφές χρονοδιάγραμμα και σχέδιο χρηματοδότησης.
Ένα τέτοιο σχέδιο απαιτεί ευρύ κοινωνικό διάλογο, με τη συμβολή όλων των εμπλεκομένων μερών, ιδίως των αναπηρικών οργανώσεων και των οργανώσεων γονέων/κηδεμόνων ατόμων με αναπηρία και προϋποθέτει την ευρεία συναίνεση και την ευαισθητοποίηση όλων.
Οι βασικές προτεραιότητες ενός σχεδίου δράσης για την εκπαίδευση των μαθητών με αναπηρία έχουν ήδη καθοριστεί από την μεριά της Ε.Σ.Α.μεΑ. στο πλαίσιο του Ολοκληρωμένου Εθνικού Προγράμματος για την εφαρμογή της Σύμβασης για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και των οικογενειών τους, που κατέθεσε η Ε.Σ.Α.μεΑ. και οι οργανώσεις μέλη της στον πρωθυπουργό της χώρας. Συνοπτικά οι προτεραιότητες αυτές είναι οι εξής:
- Η εξασφάλιση δωρεάν ποιοτικής προσχολικής, πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης για όλα τα παιδιά με αναπηρία με ρητή απαγόρευση του αποκλεισμού τους από το γενικό εκπαιδευτικό σύστημα,
- η καθολική προσβασιμότητα των σχολείων, του εκπαιδευτικού και εποπτικού υλικού και των διδακτικών μεθόδων (για εξατομικευμένη διδασκαλία) και διαδικασιών, η εξασφάλιση της παροχής των εύλογων προσαρμογών (περιλαμβανομένης της μεταφοράς των μαθητών)
- η ενίσχυση της παρεχόμενης γενικής και ειδικής υποστήριξης των μαθητών με αναπηρία εντός του γενικού σχολείου,
- η εκπαίδευση, κατάρτιση και επιμόρφωση των εκπαιδευτικών ώστε να μπορούν να ανταποκρίνονται στις διαφοροποιημένες ανάγκες όλων των μαθητών, ειδικότερα των μαθητών με αναπηρία,
- η διασφάλιση της πρόσβασης στη γενική τριτοβάθμια εκπαίδευση, στην τεχνική επαγγελματική εκπαίδευση, στην εκπαίδευση ενηλίκων και στη δια βίου μάθηση, χωρίς διάκριση και σε ίση βάση με τους άλλους.
