Οι δραματικές πτυχές του προσφυγικού

Το Υπουργείο Εργασίας προχωράει σε μέτρα προστασίας των ασυνόδευτων ανήλικων προσφύγων που βρίσκονται στη χώρα μας. Θεσμοθετείται η λειτουργία «επιτρόπου», ο οποίος επιφορτίζεται για τη διαφύλαξη του βέλτιστου συμφέροντας του ανήλικου. Δημιουργείται Εποπτικό Συμβούλιο Επιτροπείας Ασυνόδευτων Ανηλίκων, με ρόλο ελεγκτικό αλλά και προστατευτικό σχετικά με την πορεία των επιτροπειών.

Θεσπίζεται ένα Μητρώο Ασυνόδευτων Ανηλίκων στο Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης, ώστε η πολιτεία να έχει ανά πάσα στιγμή μια εικόνα του αριθμού και της κατάστασης αυτών των παιδιών. Δημιουργείται επίσης ένα Μητρώο Κέντρων Φιλοξενίας Ασυνόδευτων Ανηλίκων, για την εξασφάλιση της ποιότητας της φροντίδας που παρέχεται στα παιδιά σε μονάδες ημιαυτόνομης διαβίωσης.

Τα μέτρα αυτά είναι προφανώς προς την θετική κατεύθυνση και, εξάλλου, αναμένονταν εδώ και καιρό απ’ όσους ασχολούνται με το προσφυγικό. Ήδη από το 2016, ως Γενικός Γραμματέας Υποδοχής τότε, είχα διατυπώσει συγκεκριμένες προτάσεις για  να ξεπεράσει η χώρα μας, τη θλιβερή κατάσταση της στέγασης ανηλίκων παιδιών σε αστυνομικά τμήματα. Είναι γεγονός ότι η περίοδος ασάφειας της αρμοδιότητας μεταξύ Υπουργείο Εσωτερικών και Υπουργείο Εργασίας, καθυστέρησε τις αποφάσεις που παίρνονται σήμερα.

Το επιθυμητό τώρα είναι τα μέτρα αυτά να εφαρμοστούν το συντομότερο και κυρίως να μην σκοντάψουν σε γραφειοκρατικές αντιλήψεις. Οι προδιαγραφές πχ για τις δομές φιλοξενίας είναι απαραίτητες. Χωρίς όμως να χάνουμε από το νου, ότι μια πολυκατοικία όπου το ασανσέρ υπολείπεται μερικά εκατοστά για να χωρέσει αναπηρικό καροτσάκι, είναι πάντα καλύτερη στέγη από το… κρατητήριο.

Η παρατήρηση αυτή με οδηγεί σε μια άλλη σημαντική παρατήρηση. Τα ασυνόδευτα ανήλικα σίγουρα αποτελούν την πιο ευαίσθητη ομάδα ευάλωτων προσφύγων. Και για αυτό δικαιολογημένα συγκεντρώνουν τα φώτα της δημοσιότητας. Η πολυπληθέστερη όμως ομάδα είναι άλλη. Πρόκειται για τους πρόσφυγες με αναπηρία, άνθρωποι ακρωτηριασμένοι, τυφλοί, που πάσχουν από σύνδρομο μετατραυματικού στρες, από παράλυση, κώφωση κοκ. Δεν υπάρχει ακόμα συστηματική καταγραφή τους. Σήμερα οι εντοπισμένοι πρόσφυγες με αναπηρία είναι μόνο 1.600. Ο πραγματικός αριθμός τους όμως κυμαίνεται μεταξύ 5.000 και 8.000 ! Πλάι στην ορατή πλευρά του προσφυγικού δράματος, θα μπορούσαμε να ονομάσουμε την πτυχή αυτή την «αφανή δυστυχία» του προσφυγικού.

Προφανώς καταβάλλονται προσπάθειες για τους ανθρώπους αυτούς. Αλλά λείπει σήμερα μια συστηματική δράση, ειδικά προς τους ανθρώπους αυτούς, οι οποίοι σύμφωνα με τα διεθνή δεδομένα αποτελούν το 10% ως 15% των προσφυγικών πληθυσμών. Μέχρι σήμερα το μοναδικό πρόγραμμα ειδικά σχεδιασμένο για τους πρόσφυγες με αναπηρία διεξάγεται από το Κοινωνικό ΕΚΑΒ, με την στήριξη της Ύπατης Αρμοστείας (πρόγραμμα «Θέτις»). Αλλά, τραγική ειρωνεία των περιστάσεων, κινδυνεύει να τερματιστεί πρόωρα, διότι η ΕΕ περιορίζει τα κονδύλια των προγραμμάτων προστασίας, για να τα κατευθύνει στην στέγαση προσφύγων σε διαμερίσματα.

Θεωρώ ότι το επόμενο βήμα, μετά τα μέτρα για ασυνόδευτους ανήλικες, πρέπει να αφορά την μεγάλη ομάδα των προσφύγων με αναπηρία. Μάλιστα, ορισμένα από τα μέτρα που πάρθηκαν για τα ασυνόδευτα, θα μπορούσαν να αποτελέσουν οδηγό και για τους πρόσφυγες με αναπηρία. Χρειαζόμαστε άμεσα την  καταγραφή αυτών των ανθρώπων, δηλαδή ένα μητρώο. Χρειαζόμαστε ανοιχτές δομές όπου θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν τα ειδικά προβλήματα αυτών των ανθρώπων, έχοντας πάντα υπόψη ότι ο απώτερος στόχος είναι η ενσωμάτωσή τους στο προνοιακό σύστημα της χώρας.

Εξάλλου δεν χρειάζεται να εφεύρουμε εκ νέου τον τροχό. Η Σουηδία, χώρα με αντίστοιχο μέγεθος με την δική μας, που φιλοξενεί 200.000 πρόσφυγες, δημιούργησε πρόσφατα έναν φορέα, με σύμπραξη του Υπουργείου και ανθρωπιστικής οργάνωσης, ειδικά επιφορτισμένο για την φροντίδα και την διευθέτηση των θεμάτων των προσφύγων με αναπηρία.

Το Κοινωνικό ΕΚΑΒ συνέδεσε στο πρόγραμμα «Θέτις» με το σύνθημα «κάθε ζωή αξίζει». Ακόμα και αυτές που δεν είναι πρώτο θέμα στην επικαιρότητα.

Συντάκτης:  Οδυσσέας Βουδούρης

Ο Οδυσσέας Βουδούρης είναι ιατρός χειρουργός, συντονιστής του προγράμματος «Θέτις» του Κοινωνικού ΕΚΑΒ.