Ελένη Καραντάνα, Παιδίατρος/Αναπτυξιακός Παιδίατρος

Αγαπητοί γονείς παππούδες γιαγιάδες και νονοί , το πρώτο που θα πρέπει να θυμόμαστε για ένα παιδί, είναι ότι πριν διαλέξουμε ένα παιχνίδι, θα πρέπει να σκεφτούμε όχι τόσο την πραγματική του ηλικία, αλλά το αναπτυξιακό του στάδιο και επίπεδο, την προσωπικότητα του και την συναισθηματική του ανάπτυξη.

Το μωρό μέσα στον πρώτο χρόνο της ζωής του αναπτύσσει τις αισθήσεις του και αρχίζει να αντιλαμβάνεται και να εξερευνά το περιβάλλον γύρω του μέσω της όρασης, της ακοής, της γεύσης, της αφής και της κίνησης. Γύρω στους 6 μήνες αποκτά και κινητική σκοπιμότητα και ελέγχει καλά τον κορμό ώστε να μπουσουλήσει στο χώρο. Η μητέρα ή η πρώτη τροφός είναι ο κοινωνικός παράγοντας κλειδί. Κατά το παιχνίδι λοιπόν, εμφανίζεται πολύ ισχυρή σχέση όταν το βρέφος παίζει κύρια με τους γονείς.

Παιχνίδια κατάλληλα για την ηλικία αυτή είναι:

• Δοχεία και κύπελλα
• Άθραυστοι καθρέφτες στερεωμένοι
• Μεγάλα ξύλινα ή πλαστικά κομμάτια
• Κουδουνίστρες
• Μαλακά ζωάκια, κούκλες ή μπάλες, που να πλένονται
• Φωτεινά, κινούμενα αντικείμενα στην κούνια, τα οποία όμως δε φτάνει το μωρό
• Μαλακά ζωάκια και μεγάλες κούκλες
• Μαλακές μπάλες και υφασμάτινοι μεγάλοι κύβοι
• Μουσικά κουτιά και μουσικά παιχνίδια
• Παιχνίδια που επιπλέουν στο μπάνιο
• Παιχνίδια μαλακά, υφασμάτινα με έντονα χρώματα και σχήματα που εκπέμπουν ήχους

Μετά τους 12 μήνες το βρέφος βρίσκεται συνεχώς σε δράση, γίνεται πιο απαιτητικό και κινητικό, ενώ στους 18 μήνες χαρακτηρίζεται από μια διαρκή κίνηση. Το παιχνίδι και σε αυτή την ηλικία εξακολουθεί να δίνει εμπειρίες διασκέδασης και αναδημιουργίας μέσω των οποίων το παιδί αναπτύσσει ακόμα περισσότερο την εικόνα σώματος και το σχήμα σώματος. Προτεινόμενα παιχνίδια για τον 2^ο χρόνο ζωής είναι:

• Κούκλες όλων των μεγεθών γερής κατασκευής
• Κύβοι που τους τοποθετεί στο κατάλληλο άνοιγμα κουτιού (form box)
• Μεγάλα μολύβια και χαρτιά για να μουτζουρώνει
• Μουσικά παιχνίδια και μουσικές πλατφόρμες
• Παιχνίδια με κουμπάκια ή πλήκτρα (αίτιο-αποτέλεσμα)
• Παιδικά αυτοκίνητα και φορτηγά
• Παιχνίδια για να σκάβει (ξύλινο ή πλαστικό κουβαδάκι, φτυάρι, τσουγκράνα)
• Παιχνίδια που εφαρμόζουν και μπαίνουν το ένα μέσα στο άλλο
• Παιχνίδια που σχηματίζουν στοίβες
• Παιχνίδια – τηλέφωνα (χωρίς καλώδια)
• Πάνινα ζωάκια
• Παιχνίδια με το σώμα του παιδιού
• Καθημερινά αντικείμενα διαφορετικών υφών

Τον τρίτο χρόνο χαρακτηριστικό της δραστηριότητας του παιδιού είναι η «διπλή (συμβολική) σκέψη», η ταχύτατη ανάπτυξη της ομιλίας και η δημιουργία. Τώρα πια μιμείται τις δραστηριότητες των ενηλίκων και των άλλων παιδιών και κάνει παιχνίδια ρόλων με κούκλες, ζωάκια και ανθρώπους υποδυόμενο πραγματικές καταστάσεις που του είναι γνώριμες .Ως παιχνίδια προτείνονται:

• Απλά παζλ με μεγάλα κομμάτια (3-4 κομματιών)
• Βιβλία με σύντομα παραμύθια και εικόνες δράσης
• Μαυροπίνακας και κιμωλία ή πίνακας λευκός με μαρκαδόρους
• Τουβλάκια, κυβάκια, μεγάλα Lego, πρώτο οικοδομικό υλικό
• Εκπαιδευτικά τραπεζάκια, που το παιδί μαθαίνει λέξεις, χρώματα, κ.ά.
• Καροτσάκια
• Κουκλόσπιτο, κούκλες-μαριονέτες
• Φάρμες με ζωάκια
• Λούτρινα κουκλάκια και ζωάκια
• Μουσικά όργανα με φωτάκια και ήχους
• Παιχνίδια-μεταφορικά μέσα για να ανεβαίνει πάνω
• Πηλός, πλαστελίνη/ Μπογιές, μη τοξικές δαχτυλομπογιές

Στην ηλικία από 3 έως 5 ετών το παιδί εντάσσεται στον Παιδικό Σταθμό και το Προνήπιο, αφού έχει αναπτύξει τον κινητικό του έλεγχο και ταυτόχρονα, με την ανάπτυξη της θεωρίας του νου σταδιακά (περίπου στην ηλικία των 4 ετών) προχωρά σε συνεργασία με τα άλλα παιδιά, τόσο σε οργανωμένο παιχνίδι όσο σε πρώτα αθλήματα. Ταυτόχρονα ο χαρακτήρας του γίνεται πιο άστατος (ήσυχο, άτακτο, κοινωνικό). Ταυτόχρονα, είναι η ηλικία των πολλών ερωτήσεων λόγω αύξησης του ενδιαφέροντος να μάθει πώς λειτουργεί ο κόσμος μας. Εφοδιάστε το παιδί σας με:

• Απλά παζλ
• Βιβλία για αφήγηση ιστοριών(σύντομες ιστορίες ή ιστορίες δράσης)
• Μαυροπίνακας και κιμωλία ή πίνακας λευκός με μαρκαδόρους
• Τουβλάκια, κυβάκια, οικοδομικό υλικό
• Παιδικά εργαλεία (κατσαβιδάκια, λαβίδες, μαχαιράκια, σφυράκια κλπ)
• Εκπαιδευτικά τραπεζάκια, που το παιδί μαθαίνει λέξεις, χρώματα, σχήματα, μεγέθη κ.ά.
• Καροτσάκια
• Κουκλόσπιτο, κούκλες-μαριονέτες
• Μπάλα για να κλωτσάει, πιάνει και πετάει
• Παιχνίδι στόχου (bowling, darts με Velcro κλπ)
• Παιδικά κουζινικά σκεύη παιχνίδια
• Παιχνίδια εξωτερικού χώρου: κουτί με άμμο, σπιτάκι, κουβαδάκια και φτυάρια
• Παιχνίδια – μεταφορικά μέσα
• Πηλός, πλαστελίνη
• Μπογιές, μη τοξικές δαχτυλομπογιές
• Κασετόφωνο ή μαγνητόφωνο
• Ρούχα μεταμφίεσης
• Τρίτροχο ποδήλατο
• Τραμπολίνο
• Επιτραπέζια που δεν απαιτούν ανάγνωση
• Χειροτεχνίες (να κόβει και να κολλάει) και ζωγραφική (πινέλα, κιμωλία, ξυλομπογιές, μαρκαδόρους)
• Αντικείμενα εικαστικά (καβαλέτα, σετ ζωγραφικής κλπ)
• Παιχνίδια μνήμης
• Πολύπλοκα κατασκευαστικά παιχνίδια (Lego, τουβλάκια, σε πρότυπο κλπ)

Στις ηλικίες μεταξύ 5-10 ετών, το παιδί αναπτύσσει σε μεγάλο βαθμό δεξιότητες, κλίσεις και ενδιαφέροντα, γι’ αυτό και οι γονείς καλό είναι να επιλέγουν τα παιχνίδια βάσει αυτών.

Τα παιχνίδια για τα παιδιά αυτής της ηλικίας θα πρέπει να βοηθούν το παιδί να αναπτύξει νέες επιδεξιότητες και τη δημιουργικότητά του .Τώρα πια το παιχνίδι σχετίζεται με ομάδα συνομηλίκων σε αυξανόμενο περιβάλλον συναγωνισμού. Η επικύρωση από τους συνομηλίκους γίνεται μέσω του αποτελέσματος του παιχνιδιού. Οι γονείς βοηθούν και επικυρώνουν όταν λείπουν οι συνομήλικοι .Αναζητείστε:

• Αθλητικός εξοπλισμός (μπάσκετ, τέρματα κλπ)
• Ψαλίδια με αμβλυμμένες άκρες, σετ ραπτικής
• Πατίνια με προστατευτικό εξοπλισμό
• Σχοινάκι
• Ποδήλατα
• Επιτραπέζια παιχνίδια
• Κουκλοθέατρο, μαριονέτες
• Βαλιτσάκια γιατρού και νοσοκόμας
• Αντικείμενα εικαστικά
• Υλικά δραματοποίησης
• Δραστηριότητες νοικοκυριού όπως μαγείρεμα, σιγύρισμα, κηπουρική, περιποίηση ζώου
• Ομαδικά παιχνίδια
• Παιχνίδια στον Η/Υ
• Μουσικά όργανα
• Μικρά εργαστήρια δραστηριοτήτων
• Παιχνίδια για την εκμάθηση αριθμών, γραμμάτων, γραφής
• Ακροστιχίδες
• Παιχνίδια σύνθετων κατασκευών
• Παιχνίδια διαφορών
• Παιχνίδια προβολής εικόνων (π.χ. view master, video projector κλπ)
• Σετ χειροτεχνίας
• Σύνθετα παζλ

Όσον αφορά στα ηλεκτρονικά παιχνίδια ,tablets ,Η/Υ ,κινητά τηλέφωνα:

Η Αμερικανική Παιδιατρική Εταιρία είναι απαγορευτική στην έκθεση των βρεφών ως 18 μηνών σε οθόνες.

Από 2 ως 5 ετών χρήση οθόνης μία ώρα την ημέρα μαζί με το γονιό σε προγράμματα υψηλής ποιότητας.

Μετά τα 6 έτη σαφή όρια στο διάστημα ,την ποιότητα και το χρονικό πλαίσιο που τα παιδιά θα κάνουν χρήση ηλεκτρονικής συσκευής ,πάντα υπό την εποπτεία ενήλικα.

Αγαπητοί γονείς ορίστε χρόνο συζήτησης οικογενειακού φαγητού ,εξόρμησης, βόλτας ,ελεύθερου ή επιτραπέζιου παιχνιδιού με τα παιδιά σας.

Τα παιδιά της τωρινής γενιάς ,μεγαλώνουν περιβαλλόμενα από την τεχνολογία και τις ηλεκτρονικές συσκευές ,και τα προβλήματα αρχίζουν όταν τα ηλεκτρονικά μέσα, αντικαθιστούν τη φυσική δραστηριότητα, την απλή ανθρώπινη επαφή και αλληλεπίδραση ,που είναι εξαιρετικά σημαντική για την αποκρυσταλλωμένη γνώση και την μάθηση.

Μελέτες υποστηρίζουν ότι η διαρκής ,πολύωρη και ανεξέλεγκτη έκθεση σε ηλεκτρονικές συσκευές σχετίζεται με προβλήματα συγκέντρωσης, μνήμης, κεφαλαλγία, προβλήματα συμπεριφοράς παχυσαρκία και είναι εθιστική.

Το παιχνίδι ,η αλληλεπίδραση ,η επαφή με την φύση είναι αναγκαία για το παιδί και αποτελεί ευθύνη αμιγώς των γονέων και του οικογενειακού περιβάλλοντος. Μόνο έτσι θα αναθρέψουμε υγιείς Ενήλικες.

ΕΛΕΝΗ ΚΑΡΑΝΤΑΝΑ
ΠΑΙΔΙΑΤΡΟΣ/ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΣ ΠΑΙΔΙΑΤΡΟΣ
ΔΙΔΑΚΤΩΡ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΕΚΠΑ
ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΠΑΙΔΩΝ «Π ΚΑΙ Α ΚΥΡΙΑΚΟΥ»